Rusya-Ukrayna savaşı, iki yılı aşkın süredir küresel güvenlik dengelerini etkiliyor.
ABD, İngiltere ve AB’nin Ukrayna’ya verdiği destek, savaşın uzamasına neden oldu. Bu durum enerji ve tahıl fiyatlarını yükseltti.
Ortadoğu’da, İsrail-Filistin çatışması Gazze’deki insani krizle daha da derinleşti. İsrail’in askeri operasyonları Lübnan sınırına taşıdı. ABD, İngiltere, İsrail ve AB Suriye’yi yeniden format atıp şekillendiriyorlar.
Dünya Ekonomisi
2024’te dünya ekonomisi zorlu bir dönemden geçti. Çin’in yavaşlayan büyümesi Asya pazarlarını etkilerken, ABD ve Avrupa’da mali politikalar tüketici harcamalarını sınırladı.
Silahlanma Yatırımları
Küresel silahlanma harcamaları, 2024’te rekor seviyelere ulaşarak 2,3 trilyon doları aştı. ABD, Çin ve Rusya bu alandaki lider ülkeler olmaya devam ederken, Avrupa ülkeleri savunma bütçelerini NATO’ya uyumlu silahlanmaya yatırımları için, eğitim, sağlık, küresel ısınma gibi alanlar ayrılan bütçeleri kıstılar.
İklim Değişikliği Harcamaları
İklim değişikliği, 2024’te dünya genelinde ciddi etkiler yaratmaya devam etti. Yıllık 5 trilyon dolara yakın fon gerektiği tahmin edilmesine rağmen, ülkeler bu ihtiyacın ancak üçte birini karşılayabildi. Özellikle gelişmekte olan ülkelerde iklim finansmanına erişim zorlukları sürüyor. Avrupa Yeşil Mutabakatı ve COP28 kararları, küresel mücadelede varlığının hissettirmemesi.
Türkiye Panoraması
İç ve Dış Politika
Türkiye’nin iç politikasında toplumsal kutuplaşma ve ekonomik zorluklar öne çıktı. Dış politikada ise Suriye ve mülteci sorunu ve enerji işbirlikleri gündemdeydi. NATO, Rusya, İsrail ve AB ile ilişkiler stratejik denge politikaları üzerinden yürüyor.
Ekonomi
2024’te Türkiye, yüksek enflasyon ve döviz krizleriyle mücadele etmeye devam etti. İhracata dayalı büyüme politikaları tartışılırken, işsizlik oranlarındaki artış ve gelir eşitsizliği toplumda huzursuzluk yarattı. Yoksulluk, açlık sınırı ve emeklilerin maaşların2025’de de gündem olacak.
Diyanet ve Milli Eğitim Bütçesi
Diyanet İşleri Başkanlığı’na ayrılan 70 milyar TL’yi aşan tartışma yarattı. Milli Eğitim bütçesinde ise öğretmen açığı sürüyor. Öğrencilerin barınma beslenme, özel okul giderleri çoğu çevrelerde karşılanamıyor. Dijital dönüşüm projeleri yatırım bekliyor.
Milli Savunma ve Sağlık Bakanlığı Bütçesi
Milli Savunma Bakanlığı, 2024 bütçesindeki artışla savunma sanayindeki yerlileşme hedeflerini sürdürdü.
Sağlık alanında, şehir hastaneleri hasta garantisi söylemleri, randevu alma, özel hastenelerin işleyişi ve bölgesel sağlık hizmetleri arasındaki eşitsizlikler çözüm bekliyor.
Doğa ve Çevre Duyarlılığı
Türkiye’de doğa koruma projelerine olan ilgi toplumda artsa da, ormanlık alanların imara açılması ve HES projeleri çevreyi tehdit etmeye devam etti. Sokakta yaşayan hayvanlar sorunu hala ülke gündeminde. Yerel yönetimlerin geri dönüşüm ve yenilenebilir enerji projeleri umut verici olmakla birlikte daha etkili ulusal politikalar gerekiyor.
Kadın Cinayetleri
2024 yılı, kadın cinayetlerinin hâlâ ciddi bir toplumsal sorun olduğunu gösterdi. Hukuki yaptırımların uygulanmasındaki eksiklikler ve toplumsal farkındalık yetersizliği, şiddetin önlenmesi önündeki en büyük engeller arasında yer alıyor.
Beyin Göçü
Eğitimli genç nüfusun yurtdışına yönelmesi, Türkiye’nin ekonomik ve sosyal geleceği açısından önemli bir sorun olmaya devam ediyor. Özellikle yüksek teknolojili sektörlerde nitelikli iş gücünün kaybı, ekonomiyi zayıflatıyor ve yenilikçiliği sınırlıyor.
2024 yılı, hem dünyada hem Türkiye’de ekonomik, siyasal ve çevresel sorunların etkisi altında geçti. Küresel dayanışma, yenilikçi ekonomik modeller ve çevreye duyarlı politikalar etkili olmadı. Türkiye’nin kalkınması için ise demokratik değerlerin güçlendirilmesi, yerli üretimin desteklenmesi, deniz ve demiryolu ulaşımına yatırım yapılması. Toplumsal muhalefet: Kadın hakları, parasız sağlık hizmeti ve parasız bilimsel özerk eğitim, ve gençlere yönelik fırsatların olduğu sosyal devlet mücadelesi sürdürüyor.
