Bildiğimiz üzere geçtiğimiz 2024 yılı EMEKLİLER YILI ilan edilmişti ve tüm emekliler bir takım maddi ve manevi haklar tanınacağını, sosyal yaşamlarının biraz daha iyileşeceğini, en azından maddi olarak az veya çok rahatlama beklemeye başlamışlardı.
Fakat geçtiğimiz emekliler yılında beklenenler maalesef gerçekleşmedi. Tatil yörelerinde devlet tesislerinden süreli yararlanma, uçak biletlerinde indirim gibi emeklinin işine çok yaramayacak önlemler alındı. Ancak emekliler tatile çıkamadıkları için bunlardan çok az sayıda emeklimiz belki faydalanmıştır. Yani kısacası verilen hakların kullanılması emeklilerin maddi durumu nedeniyle kullanılamadı.
Yeni yıla girdiğimiz şu günlerde de 2025 yılı aile yılı olarak ilan edildi. Demografik yapı istatistiklerine bakıldığında yaşlı nüfusumuzun arttığı, doğurganlık hızının %1,5 Lara kadar düştüğü bir gerçektir. Bu istatistiklerin böyle devam etmesi halinde önümüzdeki süreçte çalışan nüfusun azalacağı, genç nüfusumuzun giderek eksileceği bir gerçektir. Bilindiği gibi ülkemizde 15-64 yaş arası çalışan nüfus olarak kabul ediliyor ve TÜİK hesaplarında bu yaş grubu işsizlik rakamlarında baz alınmaktadır.
Bir ülkede üretim kaynaklarının en verimli kullanılması, ihracatın arttırılması gibi ekonomik faktörlerin olumlu seyretmesi için yetenekli ve genç nüfusa ihtiyaç olduğu ve bu grubun üretime katılması son derece önemlidir. Bu bağlamda olaya baktığımızda genç nüfusun azalması ilerdeki dönemlerde ekonomik kalkınma için düşündürücüdür.
Sn. Cumhurbaşkanımızın bundan birkaç yıl önce her aileye üç çocuk tavsiyesi demek ki bu günleri gördüğü için yapılmış bir tavsiye imiş. Ancak günümüz koşullarında bir çocuğa bakmak bile ekonomik açıdan oldukça zor olduğu aşikardır. Çocuk yapmak birtakım sorumlulukları da beraberinde getirmektedir. Çünkü her ana baba, çocuğunu en iyi Şekilde yetiştirmek, en iyi okullarda okutmak, en iyi öğretmenlerin gözetiminde bulundurmak ve üniversiteyi bitirinceye kadar her türlü maddi ve manevi fedakarlığı severek ve isteyerek yapmak zorundadır. Çünkü amaç çocuklarımızın vatana ve millete faydalı birer birey olmasını sağlamaktır. Ancak içinde bulunduğumuz ekonomik koşullarda bunun çok zor ve hatta imkânsız olduğu aşikardır. Çünkü tek çocuğun bile yukarıda anlatmaya çalıştığım gibi yetişmesi, iyi bir tahsil verilmesi maddi açıdan çok zor ve hatta imkansızdır. Özel okullarda okul öncesi eğitimim 600-700 bin TL olduğu bir dönemde aylık 50000 TL verebilecek aile sayısı çok azdır. Kaldı ki sadece okul öncesi değil çocuğun tüm tahsil hayatı hesaplandığında astronomik rakamlar elde edilmekte ve bu durum ailelerin işin içinden çıkılmaz bir duruma gelmesini göstermektedir. Dar ve sabit gelirlilerin ise zaten özel okula göndermelerine imkân yoktur. Çünkü yaşadığımız ekonomik dönemde bu kesim aileleri tencerelerini bile zor kaynatmakta, çocuklarını servise verememekte hatta beslenme çantalarına yeterli besin maddesi koyamamaktadır.
Yukarıda yazdıklarımı özetlemek gerekirse ister zengin ister fakir olsun tek çocuğun eğitim masrafları oldukça yüksektir ve öğrenim giderleri de oldukça önemlidir.
2025 yılının Aile yılı ilan edilmesiyle birlikte yeni aile kuracaklar için birtakım destekler Sn. Cumhurbaşkanımız tarafından açıklandı. Sözcü gazetesinden aldığım habere göre tanınan haklar aşağıdaki gibidir.
Evlilik oranlarının artırılması ve doğurganlık hızının yükseltilmesi amacıyla 2025'in "Aile Yılı" ilan edilmesi kapsamında "Aile Yılı’na özel yeni düzenlemelere ilişkin merak edilen 10 soru ve 10 cevap şöyle:
1- Doğum yardımı kapsamında 1 Ocak 2025 ve sonrası ilk çocuğuna sahip olan anneye ne kadar ödeme yapılacak?
Uygulamanın başladığı 1 Ocak 2025'ten sonra doğan ilk çocuk için tek seferlik 5 bin lira ödeme yapılacak.
2- Ailelere, 1 Ocak 2025'ten önce doğan çocukları için yardım yapılacak mı?
Hayır, yapılmayacak. Yeni düzenleme sadece 1 Ocak 2025 günü ve sonrasında doğan çocukları kapsayacak.
3- 1 Ocak 2025'ten sonra ikinci çocuğuna sahip olan bir annenin hesabına aylık ne kadar yatırılacak?
Düzenlemenin hayata geçirildiği 1 Ocak 2025'ten sonra ikinci çocuğuna sahip olan annenin hesabına her ay 1500 lira yatırılacak.
4- İlk ve ikinci çocuğunu 1 Ocak 2025'ten sonra dünyaya getiren bir anneye üç ve üzeri çocuğu dünyaya geldiğinde aylık ne kadar ödeme yapılacak?
Bu sistem sayesinde uygulamanın başladığı 1 Ocak 2025'ten sonra 3 çocuk sahibi olan bir annenin hesabına aylık 6 bin 500, 4 çocuklu bir anneye ise aylık 11 bin 500 lira ödeme yapılacak.
5- 1 Ocak 2025'ten önce iki çocuk sahibi olan, üçüncü çocuğunu 1 Ocak 2025'ten sonra dünyaya getiren annenin hesabına ne kadar ödeme yapılacak?
Uygulama sadece 1 Ocak 2025'ten itibaren doğacak çocukları kapsadığı için annenin hesabına yalnız üçüncü çocuk için aylık 5 bin lira yatırılacak.
6- Doğum yardımları, çocuklar kaç yaşını tamamlayana kadar verilecek?
Söz konusu doğum yardımları, çocuklar 5 yaşını doldurana kadar verilmeye devam edecek.
7- Yardımlarda herhangi bir kriter gözetilecek mi?
Yardımlar, ailelere herhangi bir kriter gözetilmeksizin verilecek.
8- Çiftler, 81 ile yaygınlaştırılan Aile ve Gençlik Fonu'na nereden başvurabilecek?
Evlilik yolundaki genç çiftler, 48 ay vadeli ve 2 yıl geri ödemesiz 150 bin lira tutarındaki faizsiz kredi desteğinden faydalanmak için e-Devlet üzerinden başvuru yapabilecek.
9- Aile ve Gençlik Fonu için başvuru şartları nelerdir?
Fona başvurmak isteyen çiftlerin, başvuru tarihi itibarıyla 18-29 yaş arasında olmaları, taşınmaz sahibi ya da hissedarı olmamaları, çiftlerin son 6 aylık gelir toplamı ortalamasının ve son aya ait gelirleri toplamının asgari ücretin 2,3 katından fazla olmaması, başvuru tarihi itibarıyla resmi nikah gününe en az 2 ay, en fazla 6 ay kalmış olması şartlarını taşıması gerekiyor.
10- Kadınlara yönelik ne tür çalışma modelleri hayata geçirilecek ve kreş desteğine yönelik ne gibi yenilikler yapılacak?
Kadınların ev ve işleri arasında bir tercih yapmak zorunda kalmamaları için esnek ve uzaktan çalışma modelleri hayata geçirilecek. Halihazırdaki kreşlerin sayısı artırılarak ülke genelinde yaygınlaştırılması sağlanacak.
Yukarıda sayılan destekler doğurganlık oranlarının artması, evlenme hazırlığı içinde olan gençlerimizin ihtiyaçlarının karşılanması vd. için olumlu bir adımdır. Umarız bu tür destekler 2025 aile yılı içinde de devam eder.
ZAFER ÖZCİVAN
Ekonomist-yazar
zozcivan@hotmail.com
