Euronews Business, Avrupa genelinde gelir vergilerinin ortalama yıllık brüt kazanca oranını inceledi.
Vergi oranları ülkelere göre önemli farklılıklar gösterirken, İskandinav ülkeleri ile Belçika genellikle en yüksek vergilerin olduğu yerlerdi.
Avrupa'da çalışanlar, brüt maaşlarının ne kadarını vergi olarak ödüyor? Euronews, Avrupa genelinde ortalama bir çalışanın ne kadar vergi ödediğini analiz etti. Eurostat verilerinin kullanıldığı bu haberde, AB üye ülkelerine, aday statüdeki bir ülkeye ve üç EFTA ülkesine odaklandı.
Yapılan incelemede medeni durum, hanede çalışan kişi sayısı (çiftleri kapsıyor) ve bakmakla yükümlü olunan çocuk sayısı dikkate alınırken, farklı senaryolar dahilinde brüt kazançlara ve kesilen gelir vergilerine mercek tutuldu.
Veriler, brüt ve net gelirleri, ailelere yapılan yardımları, çalışanların sosyal güvenlik katkılarını içeriyor. Bu sayede kişiden kişiye değişen gelir vergileri kolaylıkla takip edilebiliyor.
1) Bekârlar
2023 yılında, AB'de çocuksuz bekâr ortalama bir işçinin yıllık brüt kazancı 41.004 euro (yaklaşık 1,56 milyon TL) olup, gelir vergilerine giden tutar 7.075 euro (yaklaşık 270.330 TL) seviyesindeydi. Bu da gelir vergilerinin brüt kazancın yüzde 17,3'ünü oluşturduğu anlamına geliyor.
Bu oran, Güney Kıbrıs'ta yüzde 3,2'den Danimarka'da yüzde 36'ya kadar değişmekle birlikte, listelenen 31 ülke arasında önemli farklılıklar gösteriyor.
Örneğin, Danimarka'da yıllık ortalama brüt kazanç 65.506 euro (yaklaşık 2,5 milyon TL) iken, gelir vergisi 23.757 euro (yaklaşık 907.000 TL) olarak hesaplandı.
Güney Kıbrıs'ta çocuksuz ortalama bekâr bir işçi, yıllık brüt 26.689 euro (yaklaşık 1,01 milyon TL) kazanç elde ederken sadece 853 euro (yaklaşık 32.590 TL) gelir vergisi ödedi.
Danimarka bu senaryoda gelir vergilerinin yüzde 30'u aştığı tek ülke olurken, İzlanda ve Belçika yüzde 25'in üzerinde vergi oranları kaydetti.
Gelir vergilerinin brüt kazançlara oranı beş ülkede daha yüzde 20'nin üzerindeydi: İrlanda, İtalya, Finlandiya, Lüksemburg ve Norveç.
Yelpazenin diğer ucunda, Güney Kıbrıs'ın yanı sıra Polonya (yüzde 5,7), Romanya (yüzde 7), Bulgaristan (yüzde 8,6) ve Çek Cumhuriyeti'nde (yüzde 9) vergi oranı yüzde 10'un altındaydı.
AB'nin 'Dört Büyükleri' arasında AB ortalamasını aşan tek ülke İtalya (yüzde 22,1) olup, onları Almanya (yüzde 17), Fransa (yüzde 16,2) ve İspanya (yüzde 15,6) takip etti.
Çalışmada yer alan Türkiye'de ise, brüt kazancın yüzde 12,6'sı vergilere gidiyor.
İsviçre: Sıkı yerel rekabet nedeniyle düşük vergiler
İsviçre, yukarıdaki grafikte de gösterildiği gibi dikkate değer bir vaka olarak öne çıkıyor. Ülke, 105.105 euro (yaklaşık 4,01 milyon TL) ile en yüksek yıllık ortalama brüt kazanç bildirdi. Ancak, sadece yüzde 12,2'lik vergi oranıyla (12.796 euro- yaklaşık 488.000 TL) genel klasmanda 22. sırada yer aldılar.
Vergi Vakfı Küresel Politika Analisti Alex Mengden, Euronews Business'a yaptığı açıklamada, bölgeler ve belediyeler arasında değişen vergilerin, yerel rekabet üzerinde kilit faktör olarak öne çıktığını belirtti.
Mengden, "Vergilerdeki farklılıklar, bireylerin ve işletmelerin daha cazip vergi oranları kombinasyonlarını seçmelerine olanak tanıyarak faydalı olabilir," diye ekledi.
Coğrafi eğilimler incelendiğinde aşağıdaki temel bulgular ortaya çıkıyor:
İskandinav ve Batı Avrupa ülkeleri en yüksek vergi oranlarına sahip ve bu bölgelerde kapsamlı refah programları yaygın.
Doğu ve Güney Avrupa ülkeleri daha düşük vergi oranlarına sahip olma eğiliminde ve bu bölgelerde ücretler ve kazançlar daha düşük.
Orta Avrupa, AB ortalamasına daha yakındır.
2) Çocuğu olmayan ama çalışan çiftlerin ödediği vergi
AB'de, çocuğu olmayan ama çalışan bir çiftin yıllık ortalama brüt kazancı 81.732 euro (yaklaşık 3,1 milyon TL) olup, vergileri 14.000 euro (yaklaşık 534.950 TL) seviyesinde ve bu da kazançlarının yüzde 17,1'ine tekabül ediyor.
Bu kategori için gelir vergisi olarak ödenen kazanç yüzdesi Güney Kıbrıs'ta %3,3, Danimarka'da yüzde 35,5'tir.
Değerler, çocuksuz ve bekar bir çalışanın vergilerini yakından yansıtıyor, en temel fark yüzde 2 daha az olması.
Türkiye'de bu grupta yer alan bir çiftin kazancı 12.386 euro (yaklaşık 473.276 TL) iken, ödedikleri vergi 1560 euro (yaklaşık 59.680 TL) tutarında.
3) Sadece bir kişinin çalıştığı, iki çocuklu aileler
Bakmakla yükümlü olunan çocukların olması, gelir vergilerinin yıllık brüt kazanç içindeki oranını önemli ölçüde etkiliyor. Oranlar, bu gibi haneler için özellikle daha düşük.
AB'de, bu kategoride yer alan ailenin yıllık brüt kazancı 41.043 eurodur (yaklaşık 1,56 milyon TL) ve bu kazançtan 3.311 euro (yaklaşık 126.515 TL) vergi kesintisi yapılmakta. Bu da yüzde 8,1'lik bir vergi oranına denk geliyor.
Bu alanda en düşük vergi oranı yüzde -14,1 ile Slovakya'dayken, en yükseği yüzde 32,3 ile Danimarka'da. Türkiye'nin verisinde ise bir değişiklik yok.
Dört ülke negatif gelir vergisi politikası uyguluyor
Negatif vergi oranı, vergilerin iade edilmesi anlamına geliyor. Aile ödenekleri, veri setinde ayrı olarak kaydedildiğinden, negatif vergi oranı, aile ödeneğinin bir parçası olarak değerlendirilmiyor.
Örneğin, Slovakya'nın yüzde -14,1 olan negatif vergi oranı, tek gelirli bir çiftin herhangi bir gelir vergisi ödemeden 2.381 euro (yaklaşık 90.000 TL) vergi iadesi aldığını gösteriyor. Ayrıca, kendilerine 1.440 euro (yaklaşık 55.000 TL) değerinde ek aile ödeneği veriliyor.
Slovakya'nın yanı sıra Çekya (yüzde -6,5), Polonya (yüzde -1,1) ve Almanya'da (yüzde -0,2) da iki çocuğu olan tek gelirli çiftler için vergi oranı negatifti.
İskandinav ülkeleri bu kategoride en yüksek vergi yüküne sahipken, Doğu ve Güney Avrupa ülkeleri daha düşük vergi oranlarıyla öne çıkıyor.
4) İki çocuğu olup çalışan çiftler
AB'de iki çocuklu ve iki gelirli bir çiftin 2023 yılında ortalama brüt kazancı 81.732 euro (3,12 milyon TL) olup, senede 11.931 euro (yaklaşık 455.890 TL) vergi ödüyorlar.
Bu da yüzde 14,6'lık bir vergi oranına denk geliyor. En düşük oran yüzde 1,3 ile Slovakya'da, en yüksek yüzde 35,5 ile Danimarka'da. Türkiye'deki brüt rakam, 24.120 euro (yaklaşık 921.000 TL) iken, ödenen vergi 2966 euro (yaklaşık 113.000) seviyesinde.
Vergi memurları en çok hangi ülkede aktif?
Bu çalışma doğrultusunda Danimarka'nın tüm senaryolarda ilk sırada yer aldığını görüyoruz.
Belçika, iki çocuklu tek gelirli çiftler hariç üç kategoride de üçüncü sırada bulunuyor.
Öte yandan İskandinav ülkeleri, her zaman ilk beşte yer almasalar da genellikle tüm hane halkı türlerinde en yüksek vergi oranlarına sahipti.
Doğu ve Güney Avrupa ülkeleri genellikle en düşük vergi oranlarıyla öne çıkıyor ve bazıları aileler için vergi iadeleri sunuyor. Slovakya, Polonya, Çekya gibi.
Almanya, Slovakya ve Portekiz ise, tek gelirli ailelerde en büyük düşüşü gösterirken, çocuklu haneleri vergi iadeleri veya düşük vergilerle destekliyor.
(Yukarıdaki yazı Euronews sitesinden alınmıştır.)
ZAFER ÖZCİVAN
Ekonomist-Yazar
zozcivan@hotmail.com
