Avrupa'da gaz fiyatları bir önceki ay yüzde 30 arttı. Rusya'nın Şubat 2022'de Ukrayna'yı tam ölçekli işgali sonrası stoklarda gerileme görülüyor.
Enerji krizinin en kötü sürecinin geride kaldığı düşünülürken, stoklardaki gerileme, zorlu hava koşulları, arz belirsizlikleri gibi nedenlerle doğal gaz fiyatları son bir ayda yüzde 30 oranında artış kaydetti.
Stoklar, 2022'den bu yana bir kış mevsiminde en düşük seviyede seyrediyor. Fakat asıl soru şu: Avrupa, stoklarını bir sonraki kışa hazırlayabilecek mi?
Doğal gaz
Avrupa'da "merkezi" konumda yer alan sanal doğal gaz ticaret noktası Title Transfer Facility'e (TTF) göre, salı günü doğal gazın 90-100 metreküp başı ücreti 59 euro (yaklaşık 2.198 TL) olarak belirlendi. Bu son iki yılın en yüksek rakamıydı.
Stokların gerilemesinde, soğuk hava koşullarının insanları beklenenden daha hızlı tüketime zorlaması bir neden olarak öne çıkıyor.
Gas Infrastructure Europe verilerine göre, AB genelinde stok seviyesi yüzde 48,48 seviyesindeydi. Bu oran, yılın bu aylarında olması gerekenin altındaydı.
Enerji tüketiminin yüksek seyrettiği Fransa'nın stokları yüzde 29,85'ti. AB dışında Fransa'dan daha düşük orana sahip iki ülke, yüzde 25,73 ile İngiltere, yüzde 9,33 ile Ukrayna'ydı.
Buna karşılık Portekiz'in stokları tamamen dolu. İsveç'teki stoklar yüzde 88, İspanya'dakiler yüzde 69 dolulukta.
ING analistlerinden Warren Patterson ve Ewa Manthey, "Son artışlar, ortalamanın üzerinde seyreden soğuklar, yenilenebilir enerji üretimindeki azalma ve düşük stok seviyelerinden kaynaklıydı," dedi.
Gaz stoklamak daha pahalı
Doğal gaz alanında yatırım yapan firmalar, talebin düştüğü ve fiyatların görece uygun olduğu ilkbahar ve yaz aylarında depolarını doldururdu. Fakat bu yıl piyasa genelinde bu strateji giderek daha maliyetli hale geldi.
Goldman Sachs analisti Samantha Dart, "Avrupa'daki dengeler beklediğimizden daha sıkı oldu," dedi.
"Bu yaz stokların tekrar normale dönmesinde, Avrupa'ya daha fazla sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) alımında fiyatların yükselmesi gerekecek," diye ekledi.
Gaz fiyatları için yukarı yönlü riskler de var. Elektrik üretimindeki gaz talebi olağan dışı güçlü kalırsa ve Asyalı müşteriler LNG ithalatını artırırsa, Avrupa'daki fiyatlar daha da yükselebilir. Yani 90-100 metreküplük bir kullanımın 84 euroya (yaklaşık 3.130 TL) ulaşması bekleniyor.
Almanya'da sübvansiyon gündemde
AB'nin en büyük ekonomisi olan Almanya, gaz tedarikçilerinin depolarını yeniden doldurmalarına yardımcı olmak için sübvansiyonları değerlendiriyor.
ABD menşeli medya kuruluşu Bloomberg salı günü, Almanya'daki doğal gaz piyasasını denetleyen Trading Hub Europe GmbH (THE) adlı kuruluşun, stok teşvikinde devlet yetkilileriyle görüştüğünü aktardı.
THE'nin genel müdürü Torsten Frank, henüz bir karara varılmadığını, bakanlık ve düzenleyici kurumla görüşmelerin devam ettiğini söyledi. Detaylar netleştiğinde, sübvansiyonun ne zaman piyasaya sürüleceğine ilişkin başka görüşmeler yapılabileceğini de sözlerine ekledi.
Bu adım AB'nin enerji güvenliğini sağlamaya yönelik geniş çaplı çabaların bir parçasıydı.
Rusya'nın 2022'de AB'nin büyük bölümüne olan doğal gaz tedarikini kesmesinin ardından Brüksel, üye devletlerin Kasım ayına kadar stoklarını yüzde 90'a çekmelerini gerektiren katı hedefleri uygulamaya koydu.
Yıl sonunda sona ermesi beklenen bu önlemin, Avrupa Komisyonu'nun müdahalesiyle uzatılması muhtemel.
Rus gazına geri dönüş mümkün mü?
Piyasayı yeniden şekillendirebilecek en önemli jokerlerden biri Rus gazı. AB, Rus enerjisine olan bağımlılığını önemli ölçüde azaltmış olsa da bu yılın ilk gününe dek Ukrayna üzerinden Avrupa'nın bazı ülkelerine kısmi bir akış vardı.
Moskova ve Kiev arasında olası bir mutabakata varılması halinde Rus gazına olan talep artabilir. Bu da fiyatları aşağı çekecek.
Goldman Sachs analistleri, Rus boru hatlarındaki akışın savaş öncesi seviyelere dönmesi halinde 2025 yazı için 50 euro (yaklaşık 1.863 TL) olarak belirledikleri 90-100 metreküplük bir kullanım ücretinin yüzde 36 veya yüzde 56 oranında daha uygun olabileceğini düşünüyor.
Bundan sonrası
Şimdilik gözler hava durumuna, LNG ithalatına, Brüksel ile Berlin'deki politika değişikliklerine çevrili halde. İlkbaharın beklenenden daha soğuk geçmesi, stoklar üzerinde doğrudan etkili olabilir.
Yine Asya ülkelerinde LNG'ye olan talepteki olası keskin bir artış, stoklamayı daha da pahalı hale getirebilir. Diğer taraftan hava sıcaklıklarındaki artış ve yenilenebilir enerji üretimindeki iyileşme fiyatları düşürecektir.
(Yukarıdaki yazı Euronews sitesinden alınmıştır.)
ZAFER ÖZCİVAN
Ekonomist-Yazar
zozcivan@hotmail.com
