Türkiye son yıllarda, her yaz mevsimi geldiğinde ülkenin dört bir yanında patlak veren yangınlarla mücadele etmek zorunda kalıyor.
Özellikle 2021 yazında yaşanan büyük orman yangınları, sadece Türkiye'nin değil, dünyanın da dikkatini çekti. Ancak yangınların sıklığı ve şiddeti artarken, "Neden bir türlü dinmiyor?" sorusu akıllarda yer ediyor. Bu yazıda, yangınların neden sürekli tekrar ettiği, tedbirlerin yetersiz olup olmadığı ve yanan yerlerin nasıl kurtarılabileceği üzerine derinlemesine bir analiz yapacağız.
Türkiye’deki yangınların sürekli hale gelmesinin birkaç temel nedeni var. Bunların başında *iklim değişikliği* geliyor. İklim değişikliği, dünya genelinde hava sıcaklıklarını artırırken, özellikle Akdeniz gibi iklim değişikliğine duyarlı bölgelerde kuraklık ve sıcak hava dalgalarının sıklığını artırıyor. Türkiye’nin güney ve batı kıyıları, yaz aylarında aşırı sıcaklıklar ve düşük nem oranlarıyla mücadele ediyor. Bu koşullar, ormanların kolayca yanabilmesi için uygun bir zemin hazırlıyor.
Bir diğer önemli etken ise *insan faktörü*. Yangınların çoğu, kasıtlı ya da ihmalkar insan davranışları sonucunda çıkıyor. Tarla temizliği amacıyla yakılan ateşlerin kontrolden çıkması, söndürülmeyen sigara izmaritleri, piknik alanlarında dikkatsizce bırakılan mangal ateşleri veya kasıtlı olarak çıkarılan yangınlar, felaketlere yol açıyor. Özellikle yaz aylarında, tatil bölgelerine akın eden kalabalıkların tedbirsizliği, yangın riskini daha da artırıyor.
Yangınlarla mücadelede alınan tedbirlerin yetersizliği, sık sık eleştirilen bir konu. Türkiye’de orman yangınlarına müdahale eden kurumlar, son yıllarda ciddi bir gelişim kaydetse de, özellikle büyük çaplı yangınlarla başa çıkmakta zorlanıyor. *Yangın söndürme araçlarının ve personelin yetersizliği*, müdahale sürelerini uzatıyor ve yangınların büyümesine neden oluyor.
Ayrıca, *erken uyarı sistemlerinin* yeterince yaygın olmaması da yangınların kontrol altına alınmasını zorlaştırıyor. Özellikle rüzgarın yön değiştirdiği anlarda yangınlar hızla yayılabiliyor ve bu da müdahale eden ekiplerin işini daha da zorlaştırıyor. Orman köylerinde yaşayan insanların yangınla ilgili bilinç düzeylerinin artırılması gerekiyor. Birçok yangın, yerel halkın dikkatsizliği sonucu çıkıyor ve bu durumun önlenmesi için daha etkin eğitim programları şart.
Yangınların ardından geride kalan yanmış alanlar, ekosistemin kendini yenilemesi için uzun bir süreye ihtiyaç duyuyor. Ancak bu süreç, doğal şartlara bırakılmamalı; çünkü ormanlar, sadece doğal yollarla eski haline kavuşmakta zorlanabilir. *Ağaçlandırma çalışmaları*, yangın sonrasında en kritik adımlardan biri. Türkiye’de birçok sivil toplum kuruluşu ve devlet kurumu, yanan alanların yeniden yeşertilmesi için ağaçlandırma kampanyaları düzenliyor. Bu çalışmalar, ekosistemin yenilenmesi için önemli bir katkı sağlıyor.
Yanan alanların yeniden orman haline getirilmesi sürecinde dikkat edilmesi gereken bir diğer husus, *biyolojik çeşitliliğin korunması*. Bu alanlarda yapılacak ağaçlandırma çalışmaları, bölgenin doğal flora ve faunasını destekleyecek bitki türleriyle gerçekleştirilmelidir. Monokültür yani tek tip ağaç dikimi yerine, farklı bitki türlerinin bir arada bulunduğu bir ekosistem oluşturulması, ormanın uzun vadede daha dayanıklı olmasını sağlar.
Ayrıca, yangın riski taşıyan bölgelerde *orman koruma ve bakım çalışmaları* artırılmalı. Yüksek riskli alanlarda yangın yolları oluşturulmalı ve bu bölgelerdeki kuru otlar, çalılar ve düşen yapraklar düzenli olarak temizlenmeli. Bu tür tedbirler, yangınların yayılmasını yavaşlatabilir ve kontrol altına alınmasını kolaylaştırabilir.
