Kanunî Sultan Süleyman’ın ölümü ve nikris hastalığı, tarihçiler ve araştırmacılar arasında uzun yıllardır tartışılan konulardan biri olmuştur. 1520–1566 yılları arasında tahtta kalan ve büyük bir imparatorluk kuran Kanunî, son seferini 7 Eylül 1566’da gerçekleştirdiği Sigetvar’da, 72 yaşında hastalığı nedeniyle hayatını kaybetti.
Son sefer ve hastalıklar
Kuzey Afrika’dan Hindistan’a kadar uzanan geniş bir coğrafyayı yöneten Sultan Süleyman, yaşlılığında pek çok sağlık sorunu yaşamıştı. Nikris (gut hastalığı), dizanteri ve romatizma gibi hastalıklar, onun sefer hazırlıklarını ve sonrasındaki hareketlerini ciddi şekilde etkilemiştir. İhtiyarlığının da etkisiyle, padişah bu seferde hem fiziksel olarak zayıf hem de rahatsız bir durumda bulunuyordu.
Dönemin kronikleri, padişahın hastalıklarının zorluklarını ve sefer sırasında yaşadığı sıkıntıları detaylı bir şekilde aktarır. Gelibolulu Mustafa Âlî, Kanunî’nin nikris hastalığından dolayı zayıfladığını belirtirken, Feridun Ahmed Bey de padişahın sağlığının kötü olduğunu ifade etmektedir. Padişah, bu nedenle yolculuklarını tahtırevan ve at arabalarıyla yapmak zorunda kalmıştı.
Ölüm anı ve sonrası
Kanunî Sultan Süleyman, sefer sırasında 6 Eylül’ü 7 Eylül’e bağlayan gece otağında yaşamını yitirdi. Yanında Hekimbaşı İbn-i Kaysun ve Sokullu Mehmed Paşa bulunuyordu. Ölümünden birkaç gün önce, padişahın geçici bir iyileşme gösterdiği ancak bağırsaklarının sık sık bozulduğu ve karaciğerinin çalışmadığı belirtilmiştir. Nikris nöbetinin, mevcut sağlık sorunlarıyla birleşerek Sultan Süleyman’ın ölümüne neden olduğu düşünülmektedir.
Son seferinin ardından arkasında büyük bir imparatorluk bırakan Kanunî Sultan Süleyman’ın ölümü, hem dönemin tarihçilerinde hem de günümüz araştırmacılarında derin izler bırakmıştır.
Kanunî Sultan Süleyman (1520 – 1566)
Kanunî Sultan Süleyman, 27 Nisan 1495 Pazartesi günü Trabzon'da doğdu. Babası Yavuz Sultan Selim, annesi ise Hafsa Hatun’dur. Hafsa Hatun’un kökeni hakkında kesin bilgi olmamakla birlikte, Türk veya Çerkez olduğu belirtilmektedir. Kanunî Sultan Süleyman, yuvarlak yüzlü, ela gözlü, geniş alınlı, uzun boylu ve seyrek sakallı olarak tanımlanmıştır.
Kanunî Sultan Süleyman'ın dönemi, Osmanlı İmparatorluğu'nun zirveye ulaştığı bir dönem olarak kabul edilir. Babası Yavuz Sultan Selim, onu küçük yaşlardan itibaren titizlikle yetiştirmiş, büyük bir eğitim ve terbiye görmesini sağlamıştır. İlk eğitimini annesinden ve ninesi Gülbahar Hatun'dan almış, yedi yaşına geldiğinde İstanbul’a gönderilmiştir. Dedesi Sultan II. Bayezid’in yanında eğitim gören Şehzade Süleyman, burada Kara Kızoğlu Hayreddin Hızır Efendi’den tarih, fen, edebiyat ve din dersleri alırken savaş tekniklerini de öğrenmiştir.
On beş yaşına kadar babasının yanında kalan Şehzade Süleyman, kanunlar gereği sancak istemesi üzerine önce Şarkî Karahisar’a, ardından Bolu’ya ve kısa süre sonra da Kefe sancak beyliğine tayin edilmiştir (1509). Yavuz Sultan Selim'in 1512'de tahta geçmesiyle birlikte İstanbul’a çağrılmış ve babasının kardeşleriyle mücadeleleri sırasında İstanbul’da kalıp babasına vekâlet etmiştir. Aynı zamanda Saruhan sancakbeyliği de yapmıştır. Babasının ölümünün ardından, 30 Eylül 1520’de, yirmi beş yaşındayken Osmanlı tahtına geçmiştir. Kendisinden başka erkek kardeşi olmaması nedeniyle tahta geçişi kolay ve çatışmasız olmuştur.
Kanunî Sultan Süleyman, ciddi ve kendinden emin bir padişah olarak tanınır. İşlerinde acele etmez, geniş düşünür ve verdiği emirlerden geri dönmezdi. İş başına getirdiği kişilere kabiliyetlerine göre görev verirdi. Sigetvar kuşatmasını yönetirken, 7 Eylül 1566’da yetmiş bir yaşında vefat etmiştir.
"Kanûnî" unvanı, yeni kanunlar icad etmesinden değil, mevcut kanunları derleyip titizlikle uygulamasından kaynaklanmıştır. Adaleti seven bir padişah olarak bilinir. Örneğin, Mısır'dan gelen vergileri fazla bularak yaptırdığı araştırmalar sonucunda halkın zulme uğradığını düşünmesi ve Mısır Valisi'ni değiştirmesi bunun bir kanıtıdır.
Tahta çıktığında Osmanlı Devleti dünyanın en zengin ve güçlü devleti konumundaydı. Babasının ölümünün ardından tahta geçmesi, Avrupalılar arasında "Arslan öldü, yerine kuzu geçti" şeklinde yorumlanmış, ancak Kanunî’nin yönetiminde hayal kırıklığı yaşamışlardır.
Büyük bir devlet adamı olmasının yanı sıra ünlü bir şairdi. İşte meşhur şiirlerinden biri:
"Halk içinde muteber bir nesne yok devlet gibi,
Olmaya devlet cihanda, bir nefes sıhhat gibi.
Saltanat dedikleri bir cihan kavgasıdır,
Olmaya baht ü saadet dünyada vahdet gibi."
Erkek Çocukları: İkinci Selim, Bayezid, Abdullah, Murad, Mehmed, Mahmud, Cihangir, Mustafa
Kız Çocukları: Mihrimah Sultan, Raziye Sultan
