Ankara Üniversitesi'nden çalışmanın baş yazarı Prof. Yasemin Salgırlı Demirbaş, “Bulgularımız, bakıcıların tırmalamayı yönetmesine ve uygun materyallere yönlendirmesine yardımcı olabilir; bu da hem kediler hem de bakıcıları için daha uyumlu bir yaşam ortamının oluşmasına katkıda bulunabilir” diyor. Türkiye, Portekiz ve Fransa'dan bilim insanları tarafından gerçekleştirilen ve Fransız hayvan sağlığı şirketi Ceva Santé Animale tarafından finanse edilen çalışmada; Yaklaşık 1.200 kedinin davranışı incelendi ve kedilerin bakıcıları tarafından doldurulan çevrim içi bir anket aracılığıyla veri toplandı. Çalışmanın ilk bölümü evi kedilerle paylaşan insanlarla ilgiliydi. İkinci bölümde kedilerin günlük rutini, sosyal etkileşimi, ortamı, davranışları ve mizacı hakkında sorular soruldu. Üçüncü ve son bölümde ise kedilerin tırmalama davranışlarının sıklığı ve yoğunluğu hakkında ‘bir tırmalama endeksi’ oluşturuldu.
Ekip, tırmalama davranışının çocukların varlığı, kedilerin kişilik özellikleri ve aktivite seviyeleri gibi faktörlerle önemli bağlantılar taşıdığını keşfetti. Ancak en önemli etken olarak stres belirlendi.
Hayvan refahı ve davranışları uzmanı Prof. Demirbaş, “Kediler, özellikle kendilerini tehdit altında ve güvensiz hissettiklerinde stresten kurtulmanın veya bölgelerini işaretlemenin bir yolu olarak daha fazla tırmalayabilir” diyor ve şöyle devam ediyor: “Belirli çevresel ve davranışsal faktörler ile kedilerde artan tırmalama davranışı arasında açık bir ilişki görüyoruz. Özellikle, evde çocukların varlığı, yüksek düzeyde oyun ve gece aktivitesi, tırmalama davranışının artmasına önemli ölçüde katkıda bulunuyor. Agresif veya huzursuz olarak tanımlanan kediler daha fazla tırmalama davranışı sergiliyor.”
Araştırmacılar, evdeki küçük çocuklar ile artan tırmalama arasındaki bağlantının daha iyi anlaşılabilmesi için daha fazla araştırma yapılması gerektiğini vurguluyor. Prof. Demirbaş, çocukların (özellikle küçük yaşta) hızlı ve öngörülemez hareketlerinin bazen kediler için zorlayıcı olabileceğine dikkat çekerek, iyi sosyalleşmiş veya farklı insanlara alışkın kedilerin çocuklarla daha uyumlu olabileceğini belirtiyor. Ebeveynlerin çocuklara kedilere nasıl davranmaları gerektiğini öğretmeleri durumunda, kedilerin stres olasılığının doğal olarak azaldığını ekliyor.
Peki ne yapmalıyız (ve yapmamalıyız)?
Kedinin doğal tırmalama davranışı olduğunu belirtmek önemlidir, ancak agresif tırmalama genellikle bir stres tepkisi olarak ortaya çıkar. Bu noktada, tırmalama davranışını etkileyen bireysel, çevresel ve sosyal dinamiklere odaklanmak gereklidir. Stresi azaltmak için bazı yöntemler bulunmaktadır. Örneğin, kediler için oyun oynamak çok önemlidir. Prof. Demirbaş'a göre, avlanmayı taklit eden oyunlar kediler için çok yararlıdır. Ancak uzun süren ve tatmin olmayan oyunlar (örneğin, lazer pointer ile yapılan oyunlar) kedilerde yorgunluk ve aşırı uyarılma hissi yaratabilir. En uygun yaklaşım, kısa ancak düzenli ve tatmin edici oyun seansları düzenlemektir. Bu şekilde kediler zihinsel ve fiziksel olarak uyarılır, refahları artar ve istenmeyen davranışların önlenmesine yardımcı olabilir. Ayrıca, kedilerin evde kendilerini güvende hissedebilecekleri ve rahatça dinlenebilecekleri alanlara sahip olmaları önemlidir. Yüksek noktalara tırmanabilecekleri ve gözlem yapabilecekleri alanlar, kedilerin stres yönetimine katkı sağlayabilir.
