CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun ekonomi danışmanlığını yapmış olan Daron Acemoğlu, Atatürk ve inkılaplarına yönelik eleştirileriyle dikkat çekti. Gazeteci Fatih Altaylı’nın YouTube programında yaptığı açıklamalar, özellikle sosyal medyada geniş yankı buldu ve çeşitli kesimlerden tepki aldı.
“Atatürk, gücü merkezileştirdi”
Daron Acemoğlu, Fatih Altaylı ile yaptığı söyleşide, Atatürk'ün daha çoğulcu bir politik sistem kurma şansı varken gücü merkezileştirdiğini öne sürdü. Acemoğlu, Osmanlı’nın son döneminde parlamentonun varlığına atıfta bulunarak, Atatürk’ün İttihat ve Terakki Partisi’nden gelen bir geçmişi olduğu için daha merkezci bir yönetim yapısı oluşturduğunu ifade etti. "Atatürk, politik sistemi açmak yerine gücü merkezileştirme yolunu seçti" diyen Acemoğlu, bu tercihin uzun vadede Türkiye'nin demokratik yapısına etki ettiğini belirtti.
Daron Acemoğlu:
— Mahfil (@mahfildijital) November 12, 2024
Atatürk, politik sistemi açmak yerine gücü elinde merkezileştirmeye çalıştı.
Atatürk gücü eline geçirmeden önce Osmanlı'da daha çoğulcu bir sistem vardı.
Türkiye'nin problemi sivil toplum zayıflatılırken, gücün de tek elde toplanmasıdır. pic.twitter.com/koEJUUiZtr
“Empoze edilen reformlar geri tepebilir”
Acemoğlu, Atatürk dönemindeki reformların halka danışılmadan uygulandığını ve bu durumun olumsuz sonuçlar doğurabileceğini savundu. Özellikle Latin alfabesine geçiş, kıyafet devrimi ve dini kurumların yapılandırılması gibi inkılapları zorla dayatılmış değişiklikler olarak nitelendiren Acemoğlu, bu reformların toplumda bir tepkiye neden olduğunu söyledi.
“Atatürk’e yöneltilen eleştiriler bilimsel olarak ele alınmalı”
Bazı akademisyenler Acemoğlu'nun ifadelerine destek verirken, bazıları ise tepki gösterdi. Akademisyen Emrah Gülsünar, “Atatürk dönemini nesnel olarak değerlendirmek isteyen sosyal bilimciler saldırılara maruz kalıyor” diyerek Acemoğlu'na yapılan eleştirilerin bilimsel tartışma alanını daralttığını savundu.
Belli ki Atatürkçüler, "ben bu Nobel'i aldıysam Atatürk sayesinde" gibi 23 Nisan öğrencisi tadında açıklamalar yapmak yerine Atatürk dönemini bir sosyal bilimci olarak nesnel bir şekilde değerlendirmeye kalktığı için Daron Acemoğlu'na fena bozuldular.
— Emrah Gülsunar (@emrahgulsunar) November 13, 2024
Sinan Meydan ve Ekşi Sözlük yazarlarından tepki
Atatürk üzerine yazdığı çalışmalarıyla bilinen tarihçi Sinan Meydan ve birçok sosyal medya kullanıcısı, Acemoğlu'nun yorumlarına tepki gösterdi. Ekşi Sözlük'te birçok kullanıcı, Acemoğlu’nun Atatürk’ün politik tercihlerine yönelik eleştirilerini kabul edilemez buldu. Meydan, Acemoğlu'nun tarihi bağlamı göz ardı ettiğini öne sürerek, "Atatürk’ün kararlarının dönemin zorlukları içinde değerlendirilmesi gerektiğini" savundu.
‘Dar Koridor’ kitabındaki eleştiriler de gündemde
Acemoğlu'nun 2019'da yayımlanan "Dar Koridor" adlı kitabında da benzer eleştirilerde bulunduğu ve Atatürk dönemindeki bazı reformları "zorla dayatılan değişiklikler" olarak tanımladığı biliniyor. Kitapta, reformların geniş bir toplumsal katılımla yapılmadığını ve bu uygulamaların Türkiye’deki demokrasi algısını etkilediğini iddia etmişti.
