Dünya genelinde okuma yazma bilmeyen 754 milyon yetişkinin üçte ikisi kadınlardan oluşuyor. Ayrıca, 250 milyon çocuk temel okuryazarlık becerilerini kazanamıyor. Bu durum, temel eğitim hakkının ne kadar önemli olduğunu bir kez daha gözler önüne seriyor.
UNESCO, 1967'den bu yana 8 Eylül'ü "Uluslararası Okuryazarlık Günü" olarak kutluyor. UNESCO, okuryazarlığın sadece bir eğitim meselesi değil, temel bir insan hakkı olduğunu vurguluyor. Bu hak, bireylerin bilgiye erişimini artırarak toplumsal uyumu ve barışı teşvik ediyor.
Salgın döneminde okuryazarlık seviyeleri düştü
UNESCO'nun verilerine göre, 1979'da dünya genelindeki okuryazarlık oranı yüzde 68 iken, günümüzde bu oran yüzde 86’nın üzerine çıkmış durumda. Ancak, COVID-19 salgını nedeniyle eğitimde yaşanan kesintiler, okuryazarlık seviyelerinin düşmesine neden oldu. 2022 verilerine göre, 15 yaş ve üzeri her 7 kişiden biri temel okuryazarlık becerilerinden yoksun.
Kadın-erkek eşitsizliği devam ediyor
Dünya genelinde okuma yazma bilmeyen 754 milyon yetişkinin büyük bir kısmı kadınlardan oluşuyor. 15 yaş ve üzeri erkeklerin okuryazarlık oranı yüzde 90 iken, kadınlarda bu oran yüzde 82,7 olarak belirlenmiş durumda. Bu eşitsizlik, özellikle gelişmemiş ülkelerde kadınların evde kalması ve çocuklarla ilgilenmesinin beklendiği toplumlardaki geleneksel rolleriyle ilişkilendiriliyor.
Gelişmiş ve az gelişmiş ülkeler arasındaki farklar
Gelişmiş ülkelerde okuryazarlık oranı genellikle yüzde 96 veya daha yüksek seviyelerde bulunurken, az gelişmiş ülkelerde bu oran yüzde 65 civarında kalıyor. Okuryazarlığın en düşük olduğu bölgeler Güney Asya, Batı Asya ve Sahra Altı Afrika gibi yoksul bölgeler. Bu bölgelerde, ekonomik zorluklar nedeniyle çocuklar eğitim yerine çalışmak zorunda kalabiliyor.
Dijital okuryazarlığın önemi
Dijitalleşme ile birlikte "okuryazar olma" kavramı da değişiyor. Dijital okuryazarlık, bilgiye erişim, anlama, analiz etme, üretme ve paylaşma becerilerini kapsıyor. UNICEF, çocuklar için dijital okuryazarlığa daha fazla odaklanılması gerektiğini belirtiyor. Dijital araçlar, eğitimde yeni fırsatlar sunarken, özellikle kriz bölgelerinde dijital okuryazarlık önemli bir eğitim aracı haline geliyor.
2030 Hedefi: Küresel okuryazarlık
Birleşmiş Milletler'in Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri doğrultusunda 2030 yılına kadar tüm dünya nüfusunun okuryazar olması hedefleniyor. Bu hedefe ulaşmak için hem geleneksel hem de dijital okuryazarlık alanında çalışmaların artırılması gerekiyor.
