Avrupa Birliği (AB) Kopernik İklim Değişikliği Hizmetleri'nin raporuna göre, Sahra tozu, Türkiye ve Yunanistan'ın da dahil olduğu Doğu Akdeniz havzasında hava kalitesini ciddi şekilde etkiliyor.
Raporda, bu haftanın başlarında sıcak hava dalgasıyla birlikte yeni bir Sahra tozu dalgasının Güneydoğu Avrupa ve Doğu Akdeniz’e taşındığı belirtiliyor. Çöl tozunun 13-14 Haziran tarihlerinde söz konusu bölgelerde yer seviyesindeki parçacık (PM10) konsantrasyonlarını artırması bekleniyor.
Yoğunluk haritasında, Türkiye’nin özellikle güney ve güneybatı bölgelerinde birçok şehirde hava kalitesinin düştüğü görülüyor.
Sahra tozu Türkiye ve Yunanistan'ı etkiliyor
Geçtiğimiz Nisan ayında Kuzey Afrika'dan gelen toz bulutları, Yunanistan'ın güneyinde gökyüzünü turuncuya boyamış ve Türkiye'de birçok kentte görüş mesafesinde düşüş yaşanmıştı. Avrupa Birliği (AB) Kopernik İklim Değişikliği Hizmetleri'nin raporu, Sahra tozunun hava kalitesini ciddi şekilde etkilediğini ortaya koydu.
Yüksek PM10 konsantrasyonları bekleniyor
Raporda, Sahra tozu taşınımının Orta ve Doğu Akdeniz üzerinden Bulgaristan, Kıbrıs ve Yunanistan gibi bölgelerde yüksek yüzey PM10 konsantrasyonlarına yol açacağı ifade edildi. Bu bölgelerde, AB’nin hava kalitesi için belirlediği 50 mikrogram/m³ 24 saatlik ortalama maruziyet eşiğinin önemli ölçüde üzerine çıkılması ve hava kalitesinde belirgin bir düşüş yaşanması bekleniyor. Partikül madde sınır değerinin bazı bölgelerde 100 mikrogram/m³ üzerine çıkmasının da öngörüldüğü belirtiliyor; bu değer, Avrupa Çevre Ajansı'nın Hava Kalitesi İndeksi'ne göre ‘çok kötü hava kalitesi’ne tekabül ediyor.
Önceki olaylarla ilişki
2024 yılı boyunca Akdeniz ve Güney Avrupa'da meydana gelen Sahra tozu taşınımı olaylarının sonuncusu olan bu durum, 3-7 Haziran tarihleri arasında gerçekleşen diğer iki olayı takip ediyor. İlk olay Güneydoğu Avrupa ve Doğu Akdeniz’i etkilemişken, ikincisi Kuzeybatı Afrika'yı geçerek İber Yarımadası, Güney Fransa ve Kuzey İtalya'ya ulaşmıştı.
Bilim insanlarının açıklamaları
Copernicus Atmosfer İzleme Servisi'nden bilim insanı Mark Parrington, Sahra tozunun Avrupa'ya taşınmasının alışılmadık bir durum olmadığını belirterek, son yıllarda Avrupa'nın bazı bölgelerinde bu olayların sıklığında ve şiddetinde artış gözlendiğini ifade etti. Bu durumun atmosferi izlemeye devam etmenin ve hava kalitesinin bu olaylarla nasıl değişebileceğini anlamanın önemini vurguladığını söyledi.
Ülkelerin tepkileri ve hazırlıkları
Bulgaristan, Yunanistan ve Kıbrıs'ta yetkililer, toz dalgasını yakından takip ediyor. Yunanistan’daki Atina Gözlemevi (NOA) Araştırma Direktörü Vassilis Amiridis, toz taşınımı olaylarının dikkatle izlendiğini ve halkın hava kalitesi üzerindeki potansiyel etkileri hakkında bilgilendirildiğini belirtti. Bulgaristan’da Meteoroloji ve Hidroloji Enstitüsü'nden (NIMH) Bölüm Başkanı Elena Hristova, olayların şiddeti ve davranışları hakkında bilgi toplamanın, sağlık etkileri ve enerji üretimi gibi kilit sektörlerde planlama yapmak için önemli olduğunu ifade etti. Kıbrıs'ta ise ERATOSTHENES Mükemmeliyet Merkezi Operasyon Müdürü Silas Michaelides, uluslararası bilimsel işbirliğinin ve üst düzey girişimlerin önemini vurguladı
