Sıklıkla kızdığımız insanlara psikopat ya da sosyopat demek, bu terimlerin gerçek anlamını göz ardı etmemize neden olabilir. Psikopatlar ve sosyopatlar, antisosyal kişilik bozukluğunun iki yüzüdür. Her iki durum da başkalarının duygularını dikkate almayan ve pişmanlık duymayan bireyleri tanımlamak için kullanılsa da, aralarında belirgin farklar bulunmaktadır.
Psikopat ve sosyopat: Tanımlar ve temel farklar
1. Psikopat:
- Genetik veya kalıtsal nedenlerden kaynaklandığı kabul edilen psikopati, duygusal düzenleme ve dürtü kontrolü açısından yetersizlik gösterir.
- Psikopatlar, başkalarıyla gerçek duygusal bağlar kurma konusunda zorluk çekerler. Bu nedenle, ilişkilerde manipülatif ve alaycı bir tutum sergileyebilirler.
- Genellikle normal bir iş ve aile hayatını sürdürme yeteneğine sahip olabilirler ve suç faaliyetlerini dikkatlice planlayarak tespit edilmekten kaçınma eğilimindedirler.
2. Sosyopat:
- Sosyopatlar ise genellikle çocuklukta yaşadıkları fiziksel veya duygusal istismar gibi travmalar sonucu gelişir.
- Sosyopatlar, birkaç kişi veya gruba yakın bir bağ kurma yeteneğine sahip olabilir; ancak yine de ilişki kurmakta zorluk yaşarlar.
- Genellikle dürtüsel, kararsız ve öfke patlamalarına daha yatkındırlar, bu nedenle suç faaliyetleri daha anlık ve plansızdır.
Davranışsal özellikler
Her iki durumun da ortak özellikleri, başkalarının haklarını ihlal etme, hilekarlık, dürtüsellik ve pişmanlık duymama gibi davranış örüntüleridir. Ancak aralarındaki temel farklılıklar şunlardır:
-
Empati: Psikopatlar, başkalarıyla sığ ilişkiler kurma eğilimindedir. Sosyopatlar ise birkaç kişiyle bağ kurabilme yeteneğine sahiptir, ancak bu bağlar genellikle sorunludur.
-
Dürtüsellik: Sosyopatlar daha dürtüsel davranırken, psikopatlar genellikle planlı hareket ederler.
-
Sosyal Görünüm: Psikopatlar, başkalarına çekici görünebilirken, sosyopatlar genellikle sosyal olarak daha dışlanmış bir imaja sahiptir.
Gelişim ve nedenler
-
Psikopatinin Gelişimi: Genetik ve biyolojik faktörler, psikopatinin gelişiminde önemli rol oynamaktadır. Özellikle beynin duygusal düzenleme alanlarının az gelişmiş olması dikkat çekmektedir.
-
Sosyopatinin Gelişimi: Sosyopati, genellikle çocuklukta yaşanan ciddi travmalar ve istismarlarla ilişkilendirilmektedir.
Narsistik kişilik bozukluğu ile ilişki
Psikopat ve sosyopat bireyler, narsistik kişilik bozukluğu (NPD) ile bazı ortak özellikler taşımaktadır. Ancak narsistler, genellikle dürtüsel ve saldırgan değildir ve başkalarının hayranlığına duydukları ihtiyaç, antisosyal kişilik bozukluğu olan bireylerde görülmez.
Psikopat ve sosyopat terimleri, toplumda sıklıkla karıştırılsa da, farklı psikolojik özelliklere sahip bireyleri tanımlamaktadır. Bu farkların anlaşılması, hem bu durumları yaşayan bireyler hem de çevreleri için önemli bir adımdır.
