Dijitalleşmenin hızla yayıldığı günümüzde, mikroçipler (yarı iletkenler), modern teknoloji ve ekonomilerin en kritik bileşenlerinden biri haline gelmiştir. Akıllı telefonlardan otomobillere, askeri sistemlerden yapay zekâya kadar geniş bir yelpazede kullanılan mikroçipler, global rekabetin merkezine oturmuş durumda. Bu durum, ülkeleri yarı iletken üretimi ve araştırmalarına devasa yatırımlar yapmaya itiyor. Amerika Birleşik Devletleri, Çin, Avrupa Birliği ve Güney Kore gibi büyük ekonomik güçler, mikroçip teknolojisine hakim olabilmek için ciddi stratejiler geliştirmiş durumda. Bu özel haber, mikroçip endüstrisinde lider olmayı hedefleyen ülkelerin attığı adımları ve bu yatırımların küresel dengeler üzerindeki etkisini inceliyor.
ABD: Yarı iletken üretiminde yeniden liderlik yarışı
Amerika Birleşik Devletleri, Soğuk Savaş döneminden itibaren yarı iletken endüstrisinde lider bir konuma sahip olmasına rağmen, 2000’li yılların başından itibaren üretimin büyük bir kısmını Asya’ya kaybetmişti. Ancak 2020’lerde yaşanan global tedarik zinciri krizleri ve Çin’in sektördeki yükselişi, ABD’nin yarı iletken alanındaki yeniden canlanmasına zemin hazırladı.
ABD CHIPS and Science Act: 2022 yılında ABD Kongresi tarafından kabul edilen CHIPS Yasası (Creating Helpful Incentives to Produce Semiconductors), yerli üretimi teşvik etmek için 52 milyar dolar civarında bir fon sağlıyor. Bu fon, araştırma, geliştirme, üretim ve iş gücü eğitimine yönelik kapsamlı bir plan içeriyor. Intel, TSMC ve Samsung gibi dev şirketlerin ABD’de fabrika kurma planları bu stratejinin bir parçası olarak dikkat çekiyor. ABD’nin bu adımı, Çin ile olan teknoloji savaşında üstünlüğü tekrar kazanma hedefi güdüyor.
Çin: Kendi kendine yeten bir mikroçip endüstrisi inşa etme hedefi
Çin, son yıllarda teknoloji alanında ABD ile ciddi bir rekabet içerisinde. Yarı iletken teknolojisi de bu rekabetin merkezinde yer alıyor. ABD’nin Huawei gibi Çinli teknoloji devlerine yönelik yaptırımları, Çin’in kendi çip üretim kapasitesini artırma ihtiyacını hızlandırdı.
Made in China 2025: Çin’in yarı iletken endüstrisini geliştirmek için yürüttüğü en önemli projelerden biri olan "Made in China 2025" planı, ülkede üretilen mikroçiplerin yerli kullanımını artırmayı hedefliyor. 2030 yılına kadar yarı iletken ihtiyacının %70’ini yerli üretimle karşılamak isteyen Çin, özellikle SMIC (Semiconductor Manufacturing International Corporation) gibi yerli çip üreticilerine büyük yatırımlar yapıyor. Ancak ABD'nin uyguladığı ticaret kısıtlamaları ve teknolojik ambargolar, Çin’in bu hedeflere ulaşmasını zorlaştırıyor.
Avrupa Birliği: Teknolojik bağımsızlık için yatırım hamlesi
Avrupa Birliği (AB), teknoloji alanında ABD ve Çin’in gerisinde kalmamak için "Dijital Egemenlik" stratejisi doğrultusunda yarı iletken üretimine önemli yatırımlar yapmaya başladı. AB, global çip üretimindeki payını artırmak ve dışa bağımlılığı azaltmak amacıyla yeni politikalar ve fonlar oluşturuyor.
European Chips Act: 2021 yılında Avrupa Komisyonu tarafından duyurulan bu plan, Avrupa’da yarı iletken üretimini artırmayı ve global pazardaki payını %20’ye çıkarmayı hedefliyor. Bu bağlamda Almanya, Fransa ve Hollanda gibi ülkeler, yarı iletken araştırma ve üretim tesislerine ciddi yatırımlar yapıyor. Özellikle, Hollanda merkezli ASML’nin (Advanced Semiconductor Materials Lithography), en ileri düzey çip üretim teknolojilerini sunması, Avrupa’nın bu alandaki en büyük avantajlarından biri.
Güney Kore: Mikroçip devleri ve bölgesel güç
Güney Kore, Samsung ve SK Hynix gibi global yarı iletken devlerine ev sahipliği yapmasıyla bu alanda lider ülkelerden biri. Güney Kore, global yarı iletken pazarında hem bellek çiplerinde hem de diğer yüksek teknoloji ürünlerinde büyük bir paya sahip.
Küresel arz krizine yanıt
2021 yılında yaşanan global çip krizi sırasında Güney Kore hükümeti, yarı iletken endüstrisine 450 milyar dolarlık bir yatırım planı açıkladı. Bu plan kapsamında Samsung, kendi üretim kapasitesini ciddi ölçüde artırmayı hedefliyor. Ayrıca, Güney Kore hükümeti, bu strateji doğrultusunda yarı iletken araştırma ve geliştirme faaliyetlerine de büyük destekler sunuyor.
Tayvan: Küresel tedarik zincirinin belkemiği
Tayvan, mikroçip üretimi denince akla gelen en önemli ülkelerden biri. TSMC (Taiwan Semiconductor Manufacturing Company), global çip üretiminin yaklaşık %50’sini karşılayan bir dev olarak sektörde lider konumda. Özellikle 5 nanometre ve altı çip üretiminde dünya lideri olan Tayvan, tüm dünya için kritik bir tedarik noktası.
Jeopolitik riskler
Tayvan’ın stratejik konumu, hem teknoloji devleri hem de global güçler açısından kritik bir öneme sahip. Çin ve ABD arasındaki gerilim, Tayvan’ın çip endüstrisinde yaşanabilecek herhangi bir aksaklığın global ekonomiyi nasıl etkileyebileceğini gözler önüne seriyor. Bu nedenle Tayvan, hem kendi üretim kapasitesini artırmaya devam ederken, jeopolitik gerilimleri de göz önünde bulundurarak stratejik adımlar atmaya çalışıyor.
