Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) tarafından 20 Temmuz 1974'te başlatılan Kıbrıs Barış Harekatı'nın üzerinden tam 50 yıl geçti. Rum ve Yunan birliklerinin saldırıları karşısında Kıbrıs Türk halkının yaşadığı acılar ve Türkiye'nin adaya barışı getiren müdahalesi, tarih sayfalarında önemli bir yer tutuyor.
Kıbrıs’ın tarihçesi
Osmanlı Devleti'nin, 1878'de Rusya ile yaptığı savaştan yenilgiyle ayrılmasının ardından, Kıbrıs adası İngiltere'ye kiralandı. 5 Kasım 1914'te İngiltere tarafından tamamen ilhak edilen Kıbrıs, 1923'te imzalanan Lozan Anlaşması ile İngiltere'ye bırakıldı.
Enosis hayali ve EOKA terörü
Kıbrıslı Rumlar, 1821'den beri süren "Enosis" hayallerini İngiliz yönetimi altında gerçekleştirmeye çalıştı. Diplomatik yollarla adayı ele geçiremeyeceklerini anlayan Rumlar, 1955'te EOKA terör örgütünü kurarak kanlı eylemlere başladı. Bu süreçte, yüzlerce insan hayatını kaybederken, Kıbrıs Türk halkı büyük acılar yaşadı.
Türk Mukavemet Teşkilatı ve direniş
Rum saldırılarına karşı koymak için Kıbrıslı Türkler, 1958'de Türk Mukavemet Teşkilatı (TMT) çatısı altında birleşti. Zürih ve Londra Antlaşmaları ile 1960 yılında Kıbrıs Cumhuriyeti'nin kurulması sağlandı. Ancak, Rumlar 1963'te Türk toplumuna karşı yeni saldırılar başlattı.
Kanlı noel ve kumsal katliamı
20 Aralık 1963 gecesi başlayan "Kanlı Noel" saldırılarında, 364 Türk şehit oldu, 103 Türk köyü boşaltıldı. 24 Aralık 1963'te ise Lefkoşa'nın Kumsal bölgesinde Binbaşı Nihat İlhan'ın ailesi banyo küvetinde katledildi. Bu olay tarihe "Kumsal Katliamı" olarak geçti.
Erenköy direnişi ve Cengiz Topel'in şehadeti
5 Ağustos 1964'te Rum ve Yunan birliklerinin Erenköy bölgesine saldırısı sırasında Türkiye, sınırlı bir hava harekatı düzenleyerek Rum birliklerini bozguna uğrattı. Bu süreçte, uçağı düşürülen Türk pilot Yüzbaşı Cengiz Topel, Rumlar tarafından şehit edildi.
Pilot Yüzbaşı Cengiz Topel'in naaşının teslim alan Türk doktor Zihni Uzman, "Cengiz Topel'in insanlık dışı işkencelere maruz kalmış cenazesini teslim aldım. Gördüklerim karşısında günlerce ağladım. Vücudunun bütün organlarında işkence izleri vardı. Yara, kırık ve eziklerle doluydu. Cengiz Topel, insanlık dışı işkencelere maruz kalmıştı. Bu insanlık dışı işkence halen gözlerimin önündedir. Bu olay, Kıbrıs Türklerinin arasında infiale sebep olmuştu" dedi.
“Ayşe tatile çıksın”
20 Temmuz 1974'te Türkiye, garantör devlet olarak müdahale hakkını kullandı ve Kıbrıs Barış Harekatı'nı başlattı. Birleşmiş Milletler'in çağrısı üzerine 22 Temmuz'da ateşkes sağlandı. Ancak, Rum ve Yunan tarafının istekleri kabul etmemesi üzerine 14 Ağustos 1974'te “Ayşe tatile çıksın” parolası ile ikinci harekat düzenlendi. 16 Ağustos’ta ateşkes ilan edildi.Bu harekat ile Kıbrıs'a barış ve huzur getirildi. Harekat süresince, 498 Mehmetçik ve 786 Kıbrıslı mücahit şehit oldu.