Y kromozomu, erkek cinsiyetini belirleyen SRY genini taşıdığı için kritik öneme sahiptir. Ancak, bilimsel çalışmalar bu kromozomun bozulma sürecine girdiğini ve birkaç milyon yıl içinde tamamen yok olabileceğini gösteriyor. Neyse ki, bu sorunla başa çıkabilecek umut verici gelişmeler mevcut.
İnsanların ve diğer memelilerin cinsiyeti, X ve Y kromozomlarının kombinasyonu tarafından belirlenir. Dişiler iki X kromozomuna sahipken, erkekler bir X ve bir Y kromozomuna sahiptir. Y kromozomu, embriyoda erkek cinsiyet gelişimini başlatan kritik SRY (Sex-determining Region Y) genine ev sahipliği yapar. Bu gen, 12. hafta civarında testis gelişimini düzenleyen diğer genleri aktive eder ve embriyonik testislerin erkeklik hormonları üretmesini sağlar.
Bozulma tehdidi
Araştırmalar, Y kromozomunun evrimsel süreçte bozulma aşamasına geçtiğini ve gelecekte birkaç milyon yıl içinde tamamen yok olabileceğini ortaya koyuyor. Y kromozomunda bulunan yaklaşık 55 gen ve işlevi bilinmeyen DNA parçaları, erkek cinsiyetinin belirlenmesinde kritik bir rol oynuyor. Bu bozulma süreci, insanlık için cinsiyet belirleme sisteminde büyük bir tehdit oluşturabilir.
Diğer türlerdeki evrimsel adaptasyonlar
Neyse ki, Y kromozomunu kaybettikten sonra hayatta kalmayı başaran türler hakkında umut verici bulgular mevcut. Özellikle dikenli fareler, Y kromozomunu kaybettikten sonra yeni bir erkek belirleyici gen evrimleştirmiştir. 2022 yılında Proceedings of the National Academy of Sciences dergisinde yayımlanan bir araştırma, bu türlerin yeni bir cinsiyet geninin evrimleştiğini göstermiştir. Bu bulgular, Y kromozomunun kaybı durumunda insanlık için olası bir çözüm sunabilir.