Diyabet diyeti, kısıtlayıcı değil, besleyici ve sağlıklı bir yaşam tarzını benimsemek için önemli bir adımdır. Diyabetik hastaların sağlıklı beslenmesi, düşük yağ ve karbonhidrat içeriğine sahip, meyve, sebze ve tam tahıl ağırlıklı bir beslenme planını gerektirir. Sağlıklı besin gruplarının makul miktarlarda ve düzenli öğün saatlerine göre tüketilmesi, kan şekeri kontrolünün sağlanmasında önemli bir rol oynar. Anadolu Sağlık Merkezi Endokrinoloji ve Metabolizma Uzmanları, diyabet hastalarına, bu beslenme şeklinin bir "ceza" değil, sağlıklı bir yaşam için atılan ilk adım olduğuna dikkat çekiyor.
Diyabet hastalarına tavsiye edilen yiyecekler
- Kompleks Karbonhidratlar: Beyaz ekmek, makarna, pirinç ve şekerli gıdalar yerine, meyve, sebze, tam tahıllar, kuru baklagiller gibi sağlıklı karbonhidratlar tercih edilmelidir. Kompleks karbonhidratlar, glukoz düzeylerini yavaşça yükselterek daha dengeli bir emilim sağlar.
- Liften Zengin Gıdalar: Sebzeler, meyveler, kabuklu yemişler, kuru baklagiller ve tam buğday gibi liften zengin gıdalar, kan şekeri kontrolüne yardımcı olur ve kardiyovasküler hastalık riskini azaltır.
- Balık: Haftada en az 2 kez omega-3 yağ asitleri açısından zengin balık tüketilmesi önerilir. Izgara balık, sağlıklı bir seçenek olarak öne çıkar.
- İyi Yağlar: Zeytin, ceviz, badem gibi sağlıklı yağlar, kolesterolü düşürür. Ancak yağların kalori içeriği yüksek olduğu için porsiyonlara dikkat edilmelidir.
Diyabet hastalarının kaçınması gereken yiyecekler
- Doymuş Yağlar: Yüksek yağ içerikli süt ürünleri ve hayvansal proteinlerden (örneğin biftek, sosis) kaçınılmalıdır. Doymuş yağlar, kalp sağlığını olumsuz etkileyebilir.
- Trans Yağlar: İşlenmiş gıdalarda ve margarinlerde bulunan trans yağlardan uzak durulmalıdır.
- Kolesterol: Yüksek kolesterol içeren gıdalardan (yumurta, kabuklu deniz ürünleri) aşırı tüketimden kaçınılmalıdır.
- Tuz: Sodyum tüketimi, böbreklerde glukoz geri emiliminde rol oynadığı için, günlük tuz tüketimi 2300 mg'ı geçmemelidir.
Glisemik indeks (gi) ve diyabet
Glisemik indeks (Gİ), bir besinin kan şekerini ne kadar hızlı yükselttiğini gösterir. Yüksek Gİ'ye sahip besinler (beyaz ekmek, beyaz pirinç, patates gibi) kan şekerini hızla yükseltir, bu yüzden diyabet hastaları tarafından tercih edilmemelidir. Bunun yerine düşük glisemik indekse sahip gıdalar (sebzeler, meyveler, kuru baklagiller, tam tahıllar) daha sağlıklı seçeneklerdir.
Şeker hastalarına genel beslenme ipuçları
- Diyetisyen Desteği: Diyabet hastalarının, özellikle kan şekeri ve kilolarını kontrol altına almak için bir diyetisyen rehberliğinde beslenmeleri önerilir.
- Her Gün Her Besin Grubundan Tüketim: Diyabetik hastaların her gün dengeli bir şekilde her besin grubundan almaları gerekir.
- Sağlıklı Yağlar ve Karbonhidratlar: Sağlıklı yağlar (zeytinyağı, ceviz) ve kompleks karbonhidratlar (tam tahıllar, sebzeler) diyetteki en önemli unsurlar olmalıdır.
- Şeker ve İşlenmiş Gıdalardan Kaçınma: Şekerli gıdalar ve işlenmiş gıdalardan mümkün olduğunca uzak durulmalıdır.
Kan şekerini düzenleyen gıdalar
Bazı gıdalar, kan şekerini düzenlemeye yardımcı olabilir. Tarçın, günde 1 tatlı kaşığı tüketildiğinde, açlık kan şekerini düşürüp insülin duyarlılığını artırabilir. Ayrıca, enginar, kereviz, soğan gibi sebzeler de kan şekerini düzenlemeye yardımcı olabilir. Yaban mersini ve sirke, insülin duyarlılığını artırmaya yardımcı olabilecek diğer besinlerdir. Ancak, bu gıdaların diyabet tedavisinde mucizevi bir etkisi olmadığı unutulmamalıdır; düzenli kan şekeri ölçümleri ve doktor önerileri ile tedaviye devam edilmelidir.