Mussolini'nin tehditleri ve Atatürk'ün stratejisi
2005'te yayımlanan "Atatürk Dönemi Türk Havacılığı" adlı yüksek lisans tezinde, Atatürk'ün Benito Mussolini'nin Türkiye'ye yönelik tehditleri karşısında, Roma'yı bombalayabilecek menzilde uçaklar sipariş ettiği iddiaları ortaya konuluyor. 1930 sonrası Mussolini'nin İtalya'sı, 1935'te Habeşistan'ı işgal ederken Balkan devletlerine karşı da saldırgan bir tutum sergilemişti. Atatürk, II. Dünya Savaşı'nın geleceğini öngörerek Balkanların işgali durumunda Türkiye'nin de tehlikede olacağını düşünmüş ve bu nedenle Balkan Paktı'nın kurulmasında öncülük etmiştir.
Atatürk'ün sert tepkisi
Mussolini'nin "birkaç saatlik deniz seyahati ve daha kısa bir hava seferi İtalya'yı Afrika ve Asya'ya bağlamak için yeterlidir" sözlerine karşılık Atatürk, Balkan hudutlarının bir tek hudut olduğunu belirterek, göz dikenlerin güneşin yakıcı şuasıyla karşılaşacağını vurgulamıştır. Mussolini, 12 Adalar'daki askeri hareketliliği artırınca Atatürk, Mareşal Fevzi Çakmak Paşa'yı görevlendirerek, "Düşman avcı uçaklarına yakalanmadan Roma'yı bombalayacak ve geri dönebilecek bir bombardıman uçağının varlığını araştırın ve satın alın" demiştir.
Uçak siparişi ve deneme uçuşu
Bu görev için Enver Akoğlu seçilmiş, önce Avrupa'ya ardından Amerika'ya giderek Martin Company ile irtibata geçmiştir. Deneme uçuşunda, gerçek bombalar yerine su dolu tanklar kullanılmış, bir sorun nedeniyle pilot paniğe kapılsa da Akoğlu durumu kontrol altına alarak kazasız bir iniş yapmıştır. Uçak beğenilmiş, bazı değişiklikler yapılması istenmiş ve 24 adet Martin 139 WT uçak sipariş edilmiştir. Mussolini, Türkiye'nin bu siparişine tepki göstermiştir. Uçaklar geldiğinde Atatürk, bunların Balkan sınırına konuşlanmasını istemiştir.
Atatürk'ün askeri vizyonu
Atatürk'ün bu adımı, dönemin askeri ve siyasi durumunu anlamak açısından önemlidir. Martin 139 WT uçakları, Balkan Paktı kuralları çerçevesinde, Yunanistan veya Yugoslavya'da konuşlanan uçakların Roma'yı rahatlıkla vurabileceğini göstermektedir. Uçaklar, 1937'de hizmete girmiş ve II. Dünya Savaşı sırasında Karadeniz üzerinde istihbarat amaçlı kullanılmıştır.
Bu olay, Atatürk'ün savunma politikaları ve askeri stratejileri açısından önemli bir dönüm noktası olarak kayıtlara geçmiştir.
