Tarihte Bugün: 15 Ağustos 2021 - Taliban'ın iktidara gelişi
NATO'nun çekilişi ve ilk gelişmeler
2021 yılı, Afganistan'da tarihi bir dönüm noktasıydı. 31 Ağustos’ta ABD öncülüğündeki NATO güçlerinin Afganistan’dan çekilmesiyle birlikte Taliban, imzaladığı Doha Anlaşması gereği NATO birliklerine saldırmama sözü vermişti. Ancak, hükümet güçlerine yönelik saldırıları durdurmadı. Görüşmeler de, özellikle fikir ayrılıkları nedeniyle pek bir ilerleme kaydedemedi.
Çatışmaların tırmanışı
Haziran ayının başlarından itibaren Taliban ve Afgan hükümeti arasındaki çatışmalar daha da şiddetlendi. Hava kuvvetlerine sahip olan Afgan ordusu, ne yazık ki Taliban karşısında etkili olamadı. Taliban, ABD yapımı helikopterler ve silahlar ele geçirerek hızla ilerlemeye başladı. Haziran ayında, birçok ilçeyi bir çırpıda ele geçirdi ve kuzeye doğru yöneldi.
Vilayet merkezlerine yöneliş
6 Ağustos’ta Taliban, İran sınırındaki Nimruz vilayet merkezini ele geçirdi. Ardından 15 Ağustos’a kadar Kabil ve Pencşir dışında 32 vilayette kontrol sağlamayı başardı. Bu süreçte, birçok vilayet yönetimi çatışmasız bir şekilde Taliban’a teslim oldu. Korku içinde kaçan Afgan güvenlik görevlileri komşu ülkelere sığındı. Çatışmalar sonucunda binlerce kişi hayatını kaybetti ve birçok insan yerinden edildi.
Kabil’in düşüşü
15 Ağustos’ta Taliban güçleri, Kabil’e girmeye başladı. Bir gün önce ülkesini savunacağını belirten Cumhurbaşkanı Gani, akşam saatlerinde Kabil Havalimanı’ndan ayrıldı. O andan itibaren birçok üst düzey bürokrat ve uluslararası yardım çalışanı da ülkeyi terk etti. Taliban’ın Katar’daki Siyasi Bürosu Başkanı Molla Abdul Gani Birader, böyle bir başarıyı beklemediklerini itiraf etti.
Tahliye süreci
Kabil’in düşmesiyle birlikte, Taliban’ın hedefinde olan binlerce Afgan, Kabil Hamid Karzai Havalimanı’na akın etti. Havalimanında yaşanan izdiham, kaos ortamına dönüştü. 14-31 Ağustos tarihleri arasında 120 binden fazla Afgan tahliye edildi. Ancak, bu süreçte meydana gelen patlamalarda birçok kişi hayatını kaybetti, bu da durumu daha da trajik hale getirdi.
Pencşir’in düşmesi
6 Eylül’de Taliban, Pencşir vilayetini de kontrol altına aldı. 7 Eylül’de Taliban Sözcüsü Zabihullah Mücahid, Molla Muhammed Hasan başkanlığında "geçici hükümetin" kurulduğunu açıkladı. Ancak, yeni hükümetin tüm tarafları kapsamadığı eleştirileri gündeme geldi. Hükümette 30 Peştun, 2 Tacik ve 1 Özbek kökenli kişi yer aldı.
Kadın hakları ve medya özgürlüğü
Taliban’ın iktidara gelmesiyle birlikte kadınların çalışabilmesi ve kız çocuklarının okula gitmesi kısıtlandı. Afgan Bağımsız Gazeteciler Derneği’ne göre, medya kuruluşlarının yüzde 40’ı kapandı ve kadın gazetecilerin büyük bir kısmı işini kaybetti. Batılı ülkelerin çağrılarına rağmen, Taliban bu konularda ciddi bir değişim göstermedi.
Uluslararası yardımların kesilmesi
Taliban yönetimiyle birlikte Afganistan’a yönelik uluslararası yardımlar kesildi. ABD, Afganistan Merkez Bankası’nın yaklaşık 10 milyar dolarlık rezervini dondurdu. Bu durum, Afganistan’ın ekonomik sorunlarını daha da derinleştirdi ve işsizlik, açlık gibi sorunlar baş göstermeye başladı.
Resmi tanınma çabaları
Taliban, uluslararası toplumdan resmi tanınma talep etti. Ancak, bu talepler henüz karşılık bulmuş değil. Taliban, ülkede güvenlik ve istikrar sağladıklarını iddia etse de, henüz hiçbiri devlet bu hükümeti resmen tanımadı.
Sonuç olarak, 2021 yılı, Afganistan’ın tarihine damgasını vuran bir yıl oldu. Taliban’ın yükselişi, bölgedeki dengeleri değiştirdi ve ülkede yaşayan milyonlarca insan için belirsizlik dolu günlerin habercisi oldu. Herkes, Afganistan’ın geleceğini merakla izliyor.
