Ülkenin hızla artan enerji talebini karşılamak için hem ekonomik hem de çevresel açıdan yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelmesi, Türkiye'yi bu alanda bölgesel bir güç haline getirme yolunda ilerletiyor. Peki, Türkiye'nin yenilenebilir enerji hamlesi hangi aşamada ve belirlenen hedefler ne ölçüde gerçekleşiyor?
Türkiye'nin yenilenebilir enerji potansiyeli
Türkiye, coğrafi konumu itibarıyla rüzgar, güneş, hidroelektrik ve jeotermal enerji gibi yenilenebilir kaynaklar açısından büyük bir potansiyele sahip. Ülkenin rüzgar enerjisi açısından zengin Ege ve Marmara bölgeleri, güneş enerjisi potansiyeli yüksek Güneydoğu ve İç Anadolu bölgeleri, bu alandaki yatırımların odak noktası haline gelmiş durumda. Aynı şekilde, Türkiye'nin dağlık yapısı ve su kaynakları, hidroelektrik enerji üretiminde önemli bir potansiyel sunuyor. Jeotermal enerji konusunda da Türkiye, dünyada yedinci sırada yer alıyor ve bu alanda büyük atılımlar gerçekleştiriyor.
2023 hedefleri: Nereye ulaştık?
Türkiye, 2014 yılında yenilenebilir enerji kaynaklarını geliştirmek amacıyla Ulusal Yenilenebilir Enerji Eylem Planı'nı oluşturdu. Bu plana göre, 2023 yılına kadar elektrik üretiminde yenilenebilir enerjinin payının yüzde 30'a çıkarılması hedeflenmişti. Aynı zamanda, rüzgar enerjisi kurulu gücünün 20.000 MW, güneş enerjisi kurulu gücünün ise 10.000 MW seviyelerine çıkarılması planlanıyordu.
Bu hedefler doğrultusunda Türkiye, önemli mesafeler katetti. 2021 yılı itibarıyla Türkiye'nin toplam elektrik kurulu gücünün %52’si yenilenebilir enerji kaynaklarından elde ediliyor. Özellikle hidroelektrik santrallerin devreye alınması ve güneş, rüzgar gibi kaynakların kullanımının artırılmasıyla bu hedefe yaklaşıldı. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, 2022'de rüzgar enerjisi kapasitesinin 12.000 MW’a ulaştığını duyururken, güneş enerjisinde de 10.000 MW sınırına yaklaşıldığı belirtildi.
Türkiye, yenilenebilir enerji yatırımlarını teşvik etmek için çeşitli finansal mekanizmalar geliştirdi. Bu mekanizmaların başında Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanları (YEKA) ve Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destekleme Mekanizması (YEKDEM) geliyor. YEKA modeli, büyük ölçekli yenilenebilir enerji projelerinin gerçekleştirilmesini sağlarken, YEKDEM ise daha küçük çaplı projelerin finansal açıdan desteklenmesini amaçlıyor.
Bu destekler sayesinde Türkiye, yenilenebilir enerji üretim kapasitesini her yıl artırmayı başardı. YEKA GES-3 ve YEKA RES-2 projeleri kapsamında, Türkiye’nin farklı bölgelerinde güneş ve rüzgar enerjisi santralleri inşa edildi. Bu projeler, Türkiye'nin enerji arz güvenliğini artırmanın yanı sıra, yeni teknolojilerin ve yerli üretimin geliştirilmesine de katkı sağlıyor.
Yenilenebilir enerji alanında Türkiye'nin önceliklerinden biri de yerli üretim kapasitesini artırmak ve bu alanda teknoloji transferini sağlamak. Özellikle YEKA projelerinde yerli üretim şartı getirilmesi, Türkiye’nin bu alandaki teknolojiye erişimini hızlandırdı. Rüzgar türbini, güneş paneli ve batarya üretimi gibi alanlarda yerli üretim kapasitesinin artırılması için yapılan çalışmalar, hem enerji sektöründe yeni iş olanakları yaratıyor hem de enerji bağımsızlığını güçlendiriyor.
Örneğin, Türkiye'nin rüzgar enerjisi sektöründe faaliyet gösteren yerli üreticileri, hem yurt içi hem de yurt dışı projelere ekipman tedarik etmeye başladı. Bu da Türkiye'yi yenilenebilir enerji teknolojilerinde bölgesel bir üretim merkezi haline getirme yolunda önemli bir adım olarak değerlendiriliyor.
Karbon emisyonlarını azaltma hedefi
Türkiye'nin yenilenebilir enerji yatırımları, aynı zamanda ülkenin karbon emisyonlarını azaltma hedeflerine de hizmet ediyor. Paris İklim Anlaşması'nın onaylanmasının ardından, Türkiye 2053 yılına kadar net sıfır karbon emisyonuna ulaşmayı taahhüt etti. Bu hedef doğrultusunda, yenilenebilir enerji kaynaklarının enerji üretimindeki payının daha da artırılması gerekiyor. Mevcut enerji yatırımları, Türkiye’nin iklim değişikliği ile mücadelede üzerine düşen sorumluluğu yerine getirmesi açısından kritik öneme sahip.
