Dünyanın dört bir yanındaki okuryazarlık oranları, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler arasında büyük farklılıklar gösteriyor. Gelişmiş ülkelerde okuryazarlık oranları yüzde 100’e yaklaşırken, bazı geri kalmış ülkelerde bu oran oldukça düşük kalıyor. UNESCO’nun 2016 verilerine göre, Andorra, Finlandiya, Kuzey Kore, Lihtenştayn, Lüksemburg, Norveç, Özbekistan ve Ukrayna gibi ülkelerde 6 yaş üzerindeki tüm nüfus okuryazar. Öte yandan, Afganistan, Benin, Burkina Faso, Çad, Gine, Güney Sudan, Mali ve Sierra Leone ise okuryazarlık oranının en düşük olduğu ülkeler arasında bulunuyor.
Türkiye’nin eğitimdeki başarı tablosu
Türkiye, eğitime yapılan yatırımlarla okuryazarlık oranını hızla artıran ülkelerden biri olarak öne çıkıyor. 1927 yılında sadece yüzde 11 olan okuryazarlık oranı, 2008’de yüzde 91,8’e, 2023 yılı sonu itibarıyla ise yüzde 97,6’ya yükseldi. Türkiye’nin hedefi, birkaç yıl içinde okuryazarlık oranını yüzde 100’e çıkarmak. TÜİK’in 2025 yılı okuryazar istatistikleri ise yüzde 99’un geçileceğini öngörüyor.
Eğitimde köklü değişiklikler
Türkiye’de eğitim alanında köklü değişiklikler yapılarak okuryazarlık oranı artırılmaya çalışıldı. 1928, 1960, 1971, 1981 ve 2001 yıllarında geniş kapsamlı kampanyalar düzenlendi. 2012-2013 öğretim yılından itibaren yasayla zorunlu 12 yıl kesintisiz eğitime geçildi. Bu düzenleme, tüm Türk vatandaşlarının hem okuryazar olmasını hem de örgün eğitim almasını zorunlu hale getirdi.
Yüksek eğitimde ivme
Türkiye’nin eğitimdeki başarısı sadece okuryazarlık oranı ile sınırlı kalmadı. 2023 itibarıyla 25 yaş ve üzerindeki bireylerin ön lisans, lisans, yüksek lisans ve doktora mezunlarının oranı 2008’de yüzde 9,8 iken, 2023’te yüzde 24,6’ya yükseldi. Ortaöğretim mezunlarının oranı ise 2008’de yüzde 26,5 iken, 2023’te yüzde 48,3’e çıktı. Böylece 25 yaş üzeri nüfusta her 2 kişiden 1’i ortaöğretim, her 4 kişiden 1’i ise yükseköğrenim mezunu oldu.
