Mantar meşesi (Quercus suber), Akdeniz ikliminin hakim olduğu bölgelerde yetişen, kalın ve süngerimsi kabuğuyla bilinen özel bir ağaç türüdür. Bu kabuk her 9-12 yılda bir hasat edilerek çeşitli endüstrilerde kullanılan değerli bir hammadde olan mantara dönüştürülür.
Neden bu kadar değerli?
Mantar meşesi çevre dostu yapısıyla kabuğu soyulduktan sonra kendini yenileyebilen nadir ağaç türlerinden biridir. Bu sayede sürdürülebilir bir kaynak olarak öne çıkıyor. Ekonomik açıdan da avantajları bulunan mantar meşesi yetiştiriciliği, kırsal kalkınmaya katkı sağlayan önemli bir gelir kaynağıdır. Türkiye'nin iklim koşulları, mantar meşesi yetiştiriciliği için oldukça elverişlidir.
Nerelerde kullanılıyor?
Avrupa’nın birçok bölgesinde yaygın olarak bulunan meşe mantarının kabuğu, hafifliği, soğuk ve sıcak koşullara dayanıklılığı, yanmazlık gibi özellikleri sayesinde çeşitli sektörlerde ‘stratejik malzeme’ olarak kabul ediliyor. Meşe mantarı, özellikle astronot kıyafetlerinde, kozmik odaların ses ve ısı izolasyonunda, otomobil motorlarındaki contaların yapımında tercih ediliyor. İlaç ve gemi endüstrisinde, şarap şişelerinin mantarlarında, köprü temellerinde ve demiryollarında titreşim absorbe edici malzeme olarak kullanılıyor. Ortalama yaşam süresi 250 yıl olan bu ağaçlardan, her 9-10 yılda bir ağaç başına 70 kilogram kabuk elde edilebiliyor.
Farklı sektörlerde farklı amaçlarla kullanılıyor
Tıp sektöründe meşe mantarı kabuğu, tıpta yaygın olarak kullanılır. Kanamayı kontrol etmesi ve antiseptik olması nedeniyle diş ağrılarını ve bağırsak rahatsızlıklarını giderir. Ayrıca, iltihap önleyici ve yanık iyileştirici etkilere sahiptir. İlaç ve yağ sektöründe meşe mantarı kabuğu, yağ ve ilaç sektöründe tedavi amacıyla kullanılır. Fas’ta da kullanılan meşe mantarı kabuğu, deri tabaklamaya yarar. Meşe mantarı kabuğu arabalar, aletler vb. gibi çok fazla sürtünmeye dayanması gereken parçaları yapmak için kullanılır.
Meşe mantarı kabuğu ayrıca diş eti kanamaları ve hemoroid gibi enflamatuar durumların tedavisi ile ilgilidir. Akut ishali tedavi etmek için de kullanılır.
Türkiye'de mantar meşesi yetiştiriciliği
Türkiye, geçmişte önemli bir mantar üreticisi olmasına rağmen, son yıllarda bu alandaki potansiyelini yeterince değerlendiremedi. Ancak son dönemde, mantar meşesinin ekonomik ve çevresel faydalarının farkına varılmasıyla birlikte, bu alana yönelik yatırımlar ve projeler artış gösteriyor.
Geleceğin sürdürülebilir malzemesi
Mantar meşesi, hem çevre dostu olması hem de çok yönlü kullanım alanları sayesinde geleceğin sürdürülebilir malzemelerinden biri olarak görülüyor. Türkiye'nin bu alandaki potansiyelini değerlendirmesi, hem ekonomik kalkınmaya hem de çevrenin korunmasına katkı sağlayacaktır.
Mantar meşesi fiyatları ne kadar?
Mantar meşesi fidanı fiyatları, fidana göre değişiklik göstermekle birlikte ortalama 300-500 euro arasında değişmektedir. Fidanın boyu, yaşı ve kalitesi fiyatı etkileyen faktörler arasındadır.
Torbalı’dan dünyaya meşe mantarı
Türkiye'de sadece İzmir Torbalı'da yetişen mantar meşesi, uzay gemisi ve otomobil motorlarından, ayakkabılara, ısı yalıtımına ve sağlık sektörüne kadar yüzlerce işkolunda kullanılıyor ve Avrupa ülkelerine satılıyor. Bu maddenin içinde 800 milyon adet hava dolu hücre bulunuyor ve bu, hiçbir teknolojiyle üretilemeyen bir özellik olarak dikkat çekiyor.
Fiyatı 500 euro
İzmir Çevre ve Orman Müdürlüğü’nün Torbalı ilçesindeki fidanlığında, ilk etapta 30 bin adet fidanı yetiştirilen mantar meşesi kabuğunun kilosu, yurtdışında 200-300 euro alıcı buluyor. Fidanlardan gelecek yıl 300 bin, 2 yıl sonra ise 1 milyon adet yetiştirilmesi hedefleniyor.
Ortalama 200 yıl ömrü olan ağaçlardan, 9 yılda bir ağaç başına 70 kilo kabuk elde edilebilecek. Bu ürün, Türkiye’nin geleceği açısından önemli bir kaynak.
