Haber Ekspres Gazetesi'nden Burcu Yanar'ın haberine göre, MPOKS (Maymun Çiçeği) salgının Afrika ülkesinin bir bölgesinden ortaya çıkarak yayılmasıyla Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tüm ülkeler için 14 Ağustos'ta alarm verilmesini istedi. Türkiye'yi de tedirgin eden bu virüsün ilk belirtisi öncesinde Sağlık Bakanı Prof. Dr. Bekir Memişoğlu, “Tedbirimizi aldık” dedi.
İzmir Tabip Odası'ndan Uzman Dr. Yüce Ayhan, virüsün tüm belirtilerini ve önlemlerini değerlendirirken Kovid-19'dan farklı bir yönünün ise 'deri döküntüsü' olduğuna işaret etti.
Hijyene dikkat edilmeli
İzmir Tabip Odası Münasip Üyesi Uzman Doktor Fahri Yüce Ayhan, “Maymun Çiçeği aslında Afrika’da bir bölgeden ortaya çıkan hayvan virüsüdür. İlk ortaya çıktığında maymunların birbiriyle temas halinde olmasıyla ilgili olduğu için sonrasında kemirici ve diğer hayvanlardan bulaşmasıyla da bu virüse 'MPOKS Virüsü' deniyor. Bu ilk ortaya çıktığında Uganda, Ruhanda ve şu anda ortaya çıktığı yerler ise Kongo Cumhuriyeti'dir” diyerek ilk vakaların görüldüğü bölgelerdeki hijyensizliğin altını çizdi.
Bölgelere yayıldı
Dr. Yüce Ayhan, DSÖ'nün MPOKS virüslerinin bir aileden iki kuzen olduğuna ve bunların farklı bölgelere yayıldığına işaret ederek “Dünya Sağlık Örgütü'nün belirttiğine göre, bu virüsler iki ayrı farklılıktan meydana geliyor. Bunlar Afrika kökenli ve Avrupa kökenli virüslerdir. Aynı aileden iki ayrı virüsten birinin Avrupa'da öne çıktığını söyleyebiliriz” dedi. Uzman Dr. Ayhan, MPOKS'un nasıl yayıldığını ise şöyle anlattı:
“MPOKS, cinsel temasla, öpüşmeyle, yakın tensel temasla bulaşıyor ve uzun süre çok yakınlaşma olduğu kişilerde damlacık enfeksiyonu dediğimiz solunum, hapşırma ve öksürük temasıyla da bulaşıyor. Kovid-19 salgınından farklı olarak solunum yoluyla bulaşmıyor. Pandemi açısından daha rahat olabiliriz, ama yakın temas dediğimiz bir otel çarşafından veya bir havludan da bulaşması mümkün.
Ayrıca bakanlığın da meslek odalarına açık, şeffaf biçimde vakaları bildirmesi gerekiyor. Sağlık profesörleri olmadan sadece bürokratlarla da bu süreç yönetilemez. Pandemi dönemlerinde bunu göremedik, ama bu salgın için görmemiz gerekiyor.”
Dr. Yüce Ayhan, aşılama için de şunları aktardı:
“Toplumun bir kısmı, 1960'lı yıllarda doğanlar Çiçek hastalığına karşı aşılılar. Sonraki nesilde bu aşı yok. Önceki aşılılar bir anlamda korkuyor, çünkü bu MPOKS ile Çiçek Virüsü akraba virüsüdür. Bir miktar çapraz koruma göstermesi öngörülüyor. Çiçek aşısı olanlar için vaka şiddetinin az olması görülebilir. Erken yaş ve ileri yaş hastalar ile bakım gerektiren hastalar bu tür enkfeksiyonlarda daha fazla risk oluşturuyor. Özel bir sağlık sorunu yoksa bir enfekte söz konusu olmayacaktır ama belirli bir sağlık sorunu olan gruplarda ve belirli yaş gruplarında öldürücü olabilir. Duyarlı gruplar tabii ki risk altında.”
Kovid-19 salgınında olduğu gibi el yıkama, temastan kaçınma detaylarını veren Uzman Dr. Ayhan, pandemi döneminden kalan laboratuvarların güçlendirilmesi altyapının da geliştirilmesi gerektiğine dikkat çekti. Bunun yanı sıra aşılamanın da büyük değer taşıdığının altını çizen Ayhan, şunları aktardı:
Ulusal aşı stratejisi
“Ne zaman aşı geldi, biz sağlık çalışanlarımızı, hastalarımızı da yaşatabilir düzeye geldik. Aşının stratejik bir ürün olduğunu, siyasetçilerin de öğrenmiş olduğunu ümit etmek istiyoruz. Bu aşı konusu bir pazar reyon ürünü değildir. Ulusal bir kaynak olmalı ve ülkenin bir ulusal aşı stratejisi olması gerekiyor.
Hıfzıssıhha Enstitüsü’nün yapısal olarak tasfiyesi de bizleri geriye götürdü. Cumhuriyet'in ilk yıllarındaki hızla aşı üreten Hıfzıssıhha Enstitüsü kapanınca aşı ithal eden bir duruma geldik. Çok iyi laboraruvarlarımız da var.
Kısa sürede aşıları geliştirmek mümkün olsa da, aşının geliştirilmesi değil önemli olan bir aşının hızla endüstriyel olarak tüm ülkenin geleği için üretilmeli. Aşının koruyuculuğundan kuşkumuz yok. Aşıların ekstra bir tehdit olduğu söylenmedi. Köpek ısırması sonrasında kuduz aşısı olmamayı düşünebilir misiniz? Bir grip gibi de geçebilir. Çocuk felci aşısı da önemli bir aşıdır.”
MPOKS’un belirtlileri
Dr. Yüce Ayhan, ayrıca MPOKS'un ilk belirtilerine de dikkati çekerek "İlk olarak deri döküntüsü ile başlıyor. Bu da deri döküntülerinin görülmesiyle mümkün. Ama bunun iyi ayırt edilmesi gerekiyor. MPOKS yönünden de risk olduğunda önlem alınması için izole edilmesi de ilk gelen önlemlerdir. 1 ila 21 gün arasında ortaya çıkan bir vaka olduğu gibi temastan 5 gün sonra da ortaya çıkabiliyor. Temas edilerek bulaşan virüs miktarı ne kadar fazlaysa vakanın görülme zamanı o kadar hızlı olur. Bu vaka, halsizlik, hafif ateş, bazı kas ağrıları, boyun ve baş ağrılarıyla da seyredebiliyor. En farklı yönü ise deri döküntüsüdür” diye konuştu.
