Sudan’da hem ordu hem de paramiliter Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK), Arap zamkından elde edilen gelirle finansal destek sağlıyor. El Ubeyd şehrinden Arap zamkı taşıyan kamyon şoförü Muhammed Caber, kontrol noktalarındaki HDK savaşçılarına yaklaşık 330 dolar ödemek zorunda kaldığını belirtti. Diğer şoförler de benzer şekilde HDK’ye 60 ila 100 dolar arasında ödeme yaptıklarını söyledi. Ödemeler yapılmadığında ise mal ve araçlara el konulduğu ifade edildi.
Arap zamkının ekonomik önemi
Dünyadaki Arap zamkının yaklaşık yüzde 80’i Sudan’daki akasya ağaçlarından elde ediliyor. Sudan, 2022’de 183 milyar dolar değerinde Arap zamkı ihraç etti. Bu zamk, yiyecek, içecek, kozmetik ürünler ve ilaçlarda stabilizatör, kıvam arttırıcı ve emülgatör olarak kullanılıyor. Ağaçlar, Sudan’ın batısındaki Çad sınırından doğudaki Etiyopya sınırına kadar uzanan geniş bir çöl kuşağında yetişiyor.
Arap zamkının fiyatı yükseldi
Arap zamkının fiyatı son dönemde üçte iki oranında artarak ton başına 5 bin dolara kadar yükseldi. Egemenlik Konseyi Başkanı Orgeneral Abdülfettah Burhan komutasındaki yönetim, Arap zamkı ihracatından alınan vergilerle HDK gibi paramiliter gruplara finansman sağlıyor.
Şirketlerin tepkisi ve küresel etkiler
WSJ’nin haberine göre, Nestle ve Ferrero gibi şirketler, zamk tedarikinde Sudan dışındaki kaynaklara yöneldiklerini belirtti. Ancak, zamk alımını tamamen durdurmanın Sudanlı çiftçiler üzerinde olumsuz etkileri olabileceği vurgulandı. Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı’ndan Rachid Amui, zamk alımındaki kesintilerin dünya piyasasında ciddi etkiler yaratabileceğine dikkat çekti.
Sudan iç savaşı ve insani kriz
Sudan’da geçen yıl nisanda başlayan çatışmalar, Burhan yönetimi ile General Muhammed Hamdan Dagalo liderliğindeki HDK arasındaki anlaşmazlıklardan kaynaklandı. Birleşmiş Milletler verilerine göre, iç savaş nedeniyle 8,5 milyon kişi yerinden edilirken, 14 bin kişi hayatını kaybetti.
