Haber Ekspres Gazetesi’nden Turgay Kılıç’ın haberine göre, Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Merkezinin başlattığı ‘Engelliler Çalıştayı’ İzmir Ahmed Adnan Saygun Sanat Merkeiz’nde CHP Genel Başkanı Özgür Özel, Aile ve Sosyal Politikalardan Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Aylin Nazlıaka, CHP İzmir İl Başkanı Şenol Aslanoğlu ve İzBB Başkanı Dr. Cemil Tugay, İzmir Barosu Başkanı Av. Sefa Yılmaz, CHP İzmir il yönetimi, ilçe belediye başkanları ve çok sayıda CHP seçmeniyle engelli yurttaşlar katıldı.
Konuşmasını yapan Özel, İzmir il yönetimi ve büyükşehir belediye başkanlığının ortaklaşa yürüttüğü çalıştay için teşekkürlerini iletti. Engellilik Çalıştayı’nın, engelliler için tüm engelleri ortadan kaldırılacağına dikkati çeken Özel, “Onlar ise ‘engelli olan bizler değiliz, engelleniyoruz’ demeleriyle bu ismi verdik. 63 bin engelli öğretmen varken mezun olmuş ve görevlendirilmemiş ve bunun da hesabını soran Erdoğan, engellilere ‘atanamayan öğretmenler’ diyerek kusuru kendilerinden arıyor. Engelliler de benzer durumla karşı karşıya kalıyor. Kendileriyle ilgili kamunun gerekli sorumluluları yerine getirmediği gibi bu çalışmanın adını da engellilik çalıştayı olmasını istediler ve itirazlarından da haklılar. Üç yıl önce açıklanan resmi verilere göre 5 milyon 41 bin üzerinden engelli vatandaş var. Oysaki sivil toplum kuruluşları ve iştiraklerinin yaptığı araştırmaya göre 10 milyonun üzerinde engelli var. Bugün engellilerimiz yıllardır çözüm bekleyen ve ağır sorunları ifade ederken rakamlara da erişememek gibi bir sorunla karşı karşıyayalar. Bugün 15 ayrı masada yapılacak tartışmalarla aslında Türkiye’ye İzmir’den bir sorunun varlığını, çözüm yollarını söyleyecek hem de içinde bulunduğu çalışmalar da katkı sağlayacağız” şeklinde ifade etti.
Ayrıca Başkan Özel, “2007 yılında yazılmış ve o gün için önemli bir programı var. Neredeyse 20 yıl geçti üzerinden. CHP olarak Cumhuriyet’in ikinci yüzyılındaki yeni iktidarımızda 100 yıl öncesinde olduğu gibi tüm imkansızlıklara, ihmal edilmişliklere, o dönem için tüm hastalık ve bugün için engellemelere rağmen önümüze çok güçlü bir yol haritası bulunuyor. Belki de en hassas alanlardan biri olan bu alanda da böylesi bir ortak akıl anlayışının yapılıyor olması da, iktidar kongresinin yapıldığı şehirden en kapsamlı ‘Engellilik Çalıştayı’nın yapılıyor olması, iktidarımızda bu ülkeyi yönetecek cumhurbaşkanı, bakanlarımıza, yasamayı çıkaracak parlamentoya hem ödevler ve hedefler koyan, bu salonda bunu hak eden herkese, dünyada ise nasıl bir kaynak ayrılıyorsa, nasıl bir yol çiziliyorsa burada da bu engellilik çalıştayı o şekilde yapılacak, sorunlara da hızla çözüleceğine kararlılıkla söz veriyoruz” dedi.
''Engellilik hakları teslim edilmedi''
Başkan Özel, konuşmasının devamında “2005 yılından bu yana engellilik hakları teslim edilmedi. Bu düzenlemelerin yapıldığı dönemlerde iki parti varken, CHP’nin en ciddi destek ve katkılarıyla ortaya çıktı. Sivil toplum kuruluşları, sağlık meslek örgütleri ve sağlık ile sosyal güvenlik alanında herkesin dinlenmesini sağladık. Bu düzenlemelerin hepsi iktidar tarafından hayata geçirilmediği için hep kâğıt üzerinde kaldı. Engellilere ait resmi veriler hâlâ güncellenmiyor. Hâlâ fiziksel çevreye, ürünlere ciddi engeller var” diyerek ekonomik süreçleri ise şu şekilde değerlendirdi:
“Bugün tüm vatandaşlarımız büyük bir ekonomik yıkım yaşıyor. Bu iktidarın geldi gün ile bugün arasında emeklilerin aldığı maaşalarda, memur emeklisi de, işçi emeklisi de aynı. En düşük emekli maaşı ve asgari ücret karşılaşmalarında, devletin yaptığı en büyük yardımlarda, örneğin öğrencilere yapılan yardımlara ve somut, altın ekmek hesabına vursak da çok büyük farka inmiş. Burada ise engelliler açısından durumun ne kadar daha da vahim olduğunu ifade edeyim. Bakacak kimsesi yok, yaşlılık aylığı alıyorlar. 14 bin 500 lira gibi bir emekli maaşı, 22 bin lira gibi asgari cüret var. Bunlarla nasıl yaşanılamayacağını, karnını doyurabileceğini, kiraya verse boğazdan geçinemeyeceğini, boğaza verse kirayı ödeyemeceğini biliyoruz. Bu yıl artmış haliyle 4 bin 600 lira yaşlılık aylığı alınıyor. Bu tutarları ben okumaya utanıyorum, ama birileri bunları vermeye utanmıyor ve söylemeye de utanmıyor. Bunları ifade etmeden çok yeterli maaşlar ödeniyormuşçasına da ‘şu kadar ödedik’ diyorlar. 4 bin 500 lira verdiği parayla günde 150 lirayla bir yaşlının, evinin de olmadığı birinin geçinmesinin anlayışı olmayışıyla karşı karşıyayız. 2022’de kamuda çalışan 22 bin 162 engelli varken 2023 Mart ile 2 bin 111 engelli daha az olmuş. 16 bin 148 engelli istihdamı azalmış. 2022 yılında yapılan Türkiye sağlık araştırmasına göre engellilerin yüzde 15’i çalışıyor. Avrupa Birliğin’de engelli bireylerin yoksulluk ve sosyal dışlanmışlık riski yaşanmışların yüzde 29’u çalışıyor. Türkiye’de 100 engelliden 77’si yoksulluk ve sosyal dışlanmışlık olarak sorun yaşıyor.”
''Taleplerin farkındayız''
Özgür Özel, “Engellerin son ve taleplerinin farkındayız” diyerek engelli bakanlığının kurulacağına dikkati çeken bir açıklama yaptı. Özel, engelliler için birçok kriteri de sıraladı.
CHP Genel Başkanı Özel, “Meclis’te CHP’nin iktidarı ve çoğunluğunda bu ülkenin önüne neyi koyacağımızı ifade edelim. Güçlü bir bitçesi olan ve ‘Engelliler bakanlığı’ kurulacak ve bunun başında da bir engelli bakan olacak. Engelli bireylerin bağımsız bireyler olarak ‘yadım’ değil ‘hak öznesi’ olduğu gerçekliği gözetilerek tüm adımlar ona göre atılacak. Engellilerin istihdamından sağlığa ve tüm insan haklarına erişimi için topluma da aktif katılacağı dikkate alınarak engeller ortadan kaldırılacak. Özel gereksinimli çocukların örgün eğitimde dışında aldıkları rehabilitasyon hizmeti, hafada en az 40 saat olarak belirlenecek ve uygulanacak. Özel eğitim kurumlardaki öğretmenlerinin ücretlerine devlet desteği verilip tazminatları artırılacak, maaşları arttırılacak. Özel eğitim merkezlerine giden özellikler 0-12 yaş arasındaki öğrencilerin 8+4 saat yerine en az 20 saate çıkarılacak. 2024 yılı engelli öğretmen ataması yapılmadı. 2 bin 500 engelli öğretmen atama bekliyor. İktidarımızda Atanamayan öğretmen sorununu da ortadan kaldırıp ancak iktidarımızın ilk bakanlık kurulunda atanamayan tüm engelli öğretmenlerimizi atayacağız. Engelli haklarından yararlanmak için WHO (Dünya Sağlık Örgütü) örgütünün kriterlerine tamamen aykırı olan çağdışı olan en az yüzde 40 vücud fonksiyon kaybı olarak ilk bakanlar kurulu toplantısında bu konuya son verip gerekli yasal düzenlemeyi de hayata geçireceğiz. Engellilerin kamu hizmetinden bugünkü gibi indirimli veya ücretsiz yararlanmalarına dayanan sosyal destek sistemi yerine, aylık engelli ödeneği erişimi olan sosyal destek sistemine geçeceğiz. Muayene ücreti, katılım payı, özellikle ortez ve protez gibi tüm tıbbi yardım malzemelerinden asla ve asla katkı payı almayacağız” dedi.
''Hiçbir şey engellilerin önüne geçemez''
Özel, günlük siyaseti geride bıraktığının da altını çizerek “2018’de sivil toplum kuruluşlarıyla tüm partilerin katkısıyla hazırlanan ve rafa kaldırılan otizm eylem planını da hayata geçireceğiz. Birleşmiş Milletler engelli haklar komitesinin sonuçlarına göre düzenlenecek. Engelli ve evde bakım aylıkları yüksek enflasyon ve ortam da göz önünde bulundurularak ona göre hesaplanacak. Yaşlısına bakan çoğunlukla yoksul kriterlerinde bulunan engelli kadınların maaşı da net asgari ücret seviyesine çıkarılacak. Engelli bireylere ve evde yardım bakımında bulunan engelli bireylere de bir asgari ücret mutlaka yapılacak. Erişilebilirlik sorunlarında ise Birleşmiş Milletlerin engelli haklar sözleşmesinde yer alan evrensel haklar çerçevesinde çözülecek. CHP’nin iktidarda yapacağı ne varsa bugün ise 15 masada belirlenecek şeyleri en kısa sürede hayata geçirecek ve Atatük’ün 100 yıl önce ‘kimsesizlerin kimsesi’ olarak ifade ederek kurduğu Cumhuriyeti’n adına da kimseyi kimsesiz bırakmayacağız. Derdini anlatmaya ve birisi bulup da milletvekili ile belediye başkanına kâğıt uzatıp da siyasetçinin geriye atmasına değil, oradan oraya savrulmalarına da izin vermeyeceğiz. Kimseyi de geride bırakmadan el ele kol kola yürüyeceğiz. Son sözüm ise, burada dünya kadar kamera ve basın varken, günlük siyasete özgü ne söylersek onlar öne çıkıyor ve engellilerin sorunları öne çıkmıyor. Bugün is bu gündemin önüne geçecek hiçbir şey engellilerin önüne geçemeyecek, söylemek gerekenleri sonraki günlerde söyleyeceğim” ifadelerine yer verdi.
Engellileri baba ocağına davet etti
Aile ve Sosyal Politikalardan Sorumlu CHP Genel Başkan Yardımcısı Aylin Nazlıaka, “AKP iktidarının her geçen gün budamaya çalıştığı ve ayrımcılığı körükleyerek ikinci sınıfça yaklaştığı engelli çalıştayındayız. Bugün özellikle engelli yurttaşlarımıza ‘çare biziz’ demek için bir aradayız. Bağımsız yaşam hakkını savunmak için buradayız. Engellilik yaşam değil, haktır demek için buradayız. Bu iktidar döneminde içi boşaltılmış diyenlere inat sorunlara çözümleri hep birlikte üreteceğiz. Engellilik sadece yaşam biçimi farkıdır. Hepimiz buraya farklı şekilde geldik. Amacımız ise aynı hayata tutunmaktır. Engellilik bireylerin engelinden ziyade toplumun engellilere nasıl yaklaştığı da toplumun yaşam biçiminde boğduran şekillenir. Ayrımcılık yapılıyorsa bu taktirde engellilik hali de artarak gelişir. Tıpkı Türkiye’de olduğu gibi. Bu bir toplumsal meseledir. Buradaki sorumluluğu da CHP olarak biliyor ve çalışıyoruz. İşe ise evimizden, genel merkezimizden başladık. Bu konuda uzmanlardan görüş aldık. Bizlere sunulacak raporları da düzenlemeler yapılacak ve il ile ilçe binalarımıza da geçeceğiz” diyerek engellileri baba ocakları CHP genel merkezine davet etti.
''Çözüme kavuşturmanın yollarını arıyoruz''
CHP’li Nazlıaka, “Ayrıca 3 Aralık Dünya Engelliler gününde ilk defa bir siyasi parti lideri engellilerle birlikte Gazi Mustafa Kemal’in kabrini ziyaret etti. Dün ise bu çalışmalarda İzmir Büyükşehir Belediyesi ev sahipliğinde bürokratlarla birlikte bir analiz yaptık, güçlü, zayıf yanlarımızı, tehdit ve fırsatları da belirleyip yerel yönetim uygulamalarını ve bizlerin CHP’li belediyelerin en iyi uygulamalar üzerine gittik. Bu konuda ise önümüzdeki günlerde bir politika yapıp en iyi engelli uygulamalar, projeleri de sizlerle paylaşacağız.
İzmir engelli dostu, adaletin başı çektiği bir kenttir. Özetle biz engelli haklarına yönelik çalışmaları, yıllık belirli günlerine sıkıştırarak geliştirmiyoruz. Sorunu ise bizzat yaşayanlarla bir araya geliyoruz, çözüme kavuşturmanın yollarını arıyoruz” dedi.
İktidar olacağımıza yönelik inancım tam
Cemil Tugay, konuşmasının başında iktidar olacaklarına yönelik inancının tam olduğuna dikkati çekerek “Engellilik, her bireyin yaşamı boyunca karşılaşabileceği, geçici veya kalıcı olarak sağlık durumunu ve sosyal yaşamını etkileyen önemli bir olgudur. Bireyin doğuştan ya da sonradan edindiği fiziksel, zihinsel, duyusal veya psikososyal farklılıklar, onun gündelik yaşamda bağımsız hareket etme yetisini doğrudan etkileyebilir. Ancak engellilik yalnızca bireyin sağlık durumu ile sınırlı bir kavram değildir; aynı zamanda toplumsal yapının sunduğu olanaklar ve erişilebilirlik düzeyiyle doğrudan ilişkilidir. Bu nedenle, engelliliği yalnızca tıbbi bir mesele olarak değil, aynı zamanda sosyal bir eşitlik ve insan hakları meselesi olarak ele almak gerekmektedir. Dünya Sağlık Örgütü’nün yayımlamış olduğu verilere göre dünya nüfusunun yaklaşık %16’sı, yani yaklaşık 1,3 milyar kişi, engelli bireylerden oluşmaktadır. Bu, her altı insandan birinin engelli olduğu anlamına gelmektedir. Yani hemen hemen her üç aileden birinde bir engelli birey yaşamaktadır. Engellilik oranlarının yüksek olması, toplumların bu bireylere yönelik daha kapsayıcı politikalar geliştirmesini zorunlu hale getirmektedir” dedi.
TÜİK verileri 2011’de kaldı
Türkiye’de engelli bireylerin nüfusa oranı, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından 2011 yılında yapılan Nüfus ve Konut Araştırması sonuçlarına göre %6,9 olarak belirlenmiş ve 4.882.481 kişinin engelli olduğu raporlanmıştır. Bu veri engelli vatandaşların nüfus içerisinde yer alan sayılarını tespit etmeye yönelik son araştırmadır. Bu araştırmadan sonra Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından yürütülen Ulusal Engelli Veri Sistemi verileri yayımlanmaya devam etmiştir. Ancak bu verilerde görülmektedir ki yalnızca kurumlara başvuru yapmış olan kişilerin verisi tutulmaktadır. Bu sebeple 2025 yılında Türkiye’de yer alan engelli vatandaşların sayısına ve istatistiğine dair kesin veriler elimizde bulunmamaktadır. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın son olarak Nisan 2023’de yayımlamış olduğu Ulusal Engelli Veri Sisteminde Türkiye’de yaşamakta olan ve kurumlara başvuru yapmış olan kişi sayısı 2.511.950’dir. TÜİK tarafından hesaplanan %6.9 oranının dünyaya göre düşük olduğu düşünüldüğünde bile belirlenen nüfusun yarısı Türkiye’de kurumlara başvuru yapıp hizmet talep etmemiştir.
''15 farklı çalışma yürütelecek''
Son yıllarda, engelli bireylerin sayısındaki artışın ardında farklı demografik ve epidemiyolojik değişimler bulunmaktadır. Beklenen yaşam süresinin uzaması, yaşlı nüfusun sayısal olarak artması, afetler, kazalar ve acil durumların daha sık yaşanması gibi etkenler, engelli birey sayısında belirgin bir artışa yol açmaktadır. Ülkemizde 6 Şubat 2023 tarihinde yaşanmış olan Kahramanmaraş merkezli deprem de bu afetlerden birdir. Engellilerle ilgili tüm veriler, engelli bireylerin yalnızca sağlık hizmetlerine değil, eğitim, istihdam, sosyal hizmetler ve erişilebilir kent politikalarına da daha fazla ihtiyaç duyduğunu ortaya koymaktadır. Bu nedenle, engelli bireylerin toplumsal yaşama tam ve eşit katılımını sağlamak, yalnızca bireysel sorumluluklarla değil, kamu politikaları ve yerel yönetimlerin aktif desteğiyle mümkün olacaktır. Cumhuriyet Halk Partisi Engellilik Çalıştayı tüm bu bahsedilen gerekçelerden yola çıkarak planlanmıştır. 31 Ocak’ta (dün) yapılan çalışmada bir panel ve çalıştayın ilk grup çalışmaları gerçekleştirilmiştir. 1 Şubat’ta (bugün) yapılacak olan çalıştayda ise on beş farklı konuda çalışma yürütülecektir. Yapılacak olan bu çalışma sonucunda Cumhuriyet Halk Partisi’nin engelli bireylere yönelik kapsamlı politika belgesi ve eylem planının ortaya çıkması planlanmaktadır.
Engellilik ve yoksulluk birbirini besliyor
Cumhuriyet Halk Partisi olarak bu çalıştayda, engelli bireylerin eğitiminden istihdamına, sağlığından sosyal yaşamına kadar tüm alanlarda eşit ve aktif yurttaşlar olarak yaşamlarını sürdürebilmeleri için gerekli politikaları oluşturmayı amaçlamaktayız. Engelliliği, bireysel bir sorun olarak değil toplumsal bir sorun olarak görüyor ve kapsayıcı bir toplum inşa etmek için harekete geçiyoruz. Erişilebilirlikten kentsel dönüşüme, sosyal hizmetlerden istihdama kadar geniş bir çerçevede çözüm önerileri sunacağımız bu çalışmada, engelli bireylerin haklarını temel alan sürdürülebilir politikaları birlikte oluşturacağız. Engellilerin, tüm insanların hak ve özgürlüklerinden faydalanmasını sağlamalıyız. Çünkü biz biliyoruz ki ancak bu politikaların varlığı ve hayata geçirilmesi herkes için daha adil, daha özgür ve daha güçlü bir geleceğin anahtarıdır. Son olarak, engellilik ve yoksulluk karşılıklı olarak birbirini etkileyen ve besleyen iki durumdur, bu sebeple engelli kişiler için sağlıkta eşitlik başta olmak üzere eşit insan haklarını öncelendirmek bir insan hakları meselesi ve aynı zamanda bir kalkınma önceliğidir.
