Adalet ve Kalkınma Partisi’nin (AK Parti) sokakta yaşayan köpeklerin “uyutulmasını” içeren 17 maddelik yasa teklifi günlerdir uzun mesailerin ardından önceki sabaha karşı TBMM Genel Kurulu'nda kabul edilerek yasalaştı. Oylamaya 594 milletvekilinin 500'ü katılırken, 275 milletvekili kabul, 224 milletvekili ise ret oyu verdi. Bir milletvekili de çekimser kaldı. Kanun, Resmi Gazete'de yayımlandıktan sonra yürürlüğe girecek. TBMM, oylama sonrası 1 Ekim'e kadar tatile girdi.
‘Anayasa’ya açıkça aykırı’
CHP Genel Başkanı Özgür Özel, yürütmeyi durdurma talebiyle yasayı Anayasa Mahkemesi'ne götüreceklerini söyledi. Teklifin kabul edilmesinin ardından basın mensuplarının sorularını yanıtlayan Özel, kanunun Anayasa'ya açıkça aykırı olduğunu, yaşam hakkını savunmadığını, bu nedenle Anayasa Mahkemesi sürecini değerlendireceklerini belirtti.
Pazartesi akşam saatlerinde yapılan görüşmelerde kürsüye, üzerinde "öldürme beni" yazan hayvan fotoğrafları ile çıkan CHP Ankara Milletvekili Aliye Timisi Ersever, "Bugün tarihe kara gün olarak geçecek. 'Evet' oyu verenleri ne tarih affedecek ne insanlık" ifadelerini kullandı. CHP Grup Başkanvekili Murat Emir ise "Sabahlara kadar çalışıp hayvanları katledecek bir yasayı çıkarıp oradan da tatile gideceksek, bizim buna itirazımız var," dedi. İYİ Parti Grup Başkanvekili Turhan Çömez de konuşmasında, "öldürme ve ötanaziyi" kabul etmeyeceklerinin altını çizerek, sorunun çözümünün kısırlaştırma olduğunu söyledi. DEM Parti Mersin Milletvekili Perihan Koca ise günlerdir toplumun manipüle edildiğini belirterek, "'Ötanazi' demeden ötanazinin dik alasını getiriyorsunuz" dedi. TİP İstanbul Milletvekili Ahmet Şık da yasa teklifine tepki göstererek, "Günlerdir her türlü yalan ve hileyle, toplu kıyımların önünü açmaya çalıştığınız ve 'Başıboş' dediğiniz sahipsiz hayvanlar üzerinden bir fırtına koparıyorsunuz. İnsani çözümleri yok sayıp, hayvanların rehabilitasyonu için etkili bir çözüm bulmaktan kaçıyor yine en iyi bildiğinizde ısrar ederek 'öldürelim gitsin' naraları atıyorsunuz" ifadelerini kullandı.
DEVA Partisi İzmir Milletvekili Seda Kaya Ösen de, sokak hayvanlarına ilişkin yasa teklifinin kanunlaşması üzerine yaptığı açıklamada, “Ekonominin yakıcı gündemini değiştirmek için yangından mal kaçırır gibi önümüze konulan bu düzenleme, yerel yönetimleri kıskacına almak isteyen hükümetin ayak oyunundan ibarettir. Konunun tüm paydaşlarını biraraya getirmeden atılan her adım, sokak hayvanları sorununu çözmekten de aciz kalacaktır” diye konuştu.
Öte yandan, AK Parti Grup Başkanı Abdullah Güler ise muhalefetin "öldürme kanunu" sözlerine tepki göstererek, "Bu kanunda öldürme yok, yalan. Sahiplenme var, teşvik var" dedi.
Tartışmalı madde
Sokakta yaşayan köpeklerin "insanlar için hayati tehlike oluşturduğu" gerekçesiyle hazırlanan Hayvanları Koruma Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi’nin, başından beri en çok tartışılan yönü, sokak köpeklerinin öldürülmesinin yolunu açan 5. maddeydi. TBMM Tarım, Orman ve Köy İşleri Komisyonu'ndaki görüşmelerde söz konusu maddede değişiklik yapılmıştı. Buna göre, teklif metninden “ötanazi” ifadesi çıkarıldı ve kediler kapsam dışında bırakıldı. Ancak teklif metninden “ötanazi” ifadesi çıkarılsa da sokak köpeklerinin Veteriner Hizmetleri Kanunu’ndaki esaslara göre öldürülmesi yolu açık tutulmuştu. Sokakta yaşayan köpeklerin “uyutulmasını” içeren yasa teklifi başta hayvan hakları savunucuları olmak üzere toplumun geniş kesiminden tepki gördü. Her ne kadar kanun teklifinden “ötanazi” kelimesinin çıkarılması hayvan hakları açısından olumlu bir gelişme olarak görüldüyse de, muhalefet partilerinin temsilcileri bu değişikliğin yeterli olmadığına dair itirazlarını defalarca kez dile getirdi.
Tarım, Orman ve Köyişleri Komisyonu Başkanı Vahit Kirişci başkanlığında süren görüşmelerde, kanun teklifinde Veterinerlik Hizmetleri Kanunu’nun 9. maddesinin 3. fıkrasına atıf yapılması kararlaştırıldı. Veterinerlik Hizmetleri Kanunu’nun 9. maddesinin 3. fıkrası şu ifadeleri içeriyor:
“Hayvanlara ötanazi yapmak yasaktır. Ancak,
a) Hayvanlara acı ve ıstırap çektiren veya iyileşme durumu bulunmayan hastalık durumlarında,
b) Akut bulaşıcı bir hayvan hastalığının önlenmesi ya da eradikasyonu amacıyla veya insan sağlığı için risk oluşturan durumlarda,
c) Davranışları insan ve hayvanların hayatı ve sağlığı için tehlike teşkil eden ve olumsuz davranışları kontrol edilemeyen durumlarda, veteriner hekim tarafından ötanazi yapılmasına karar verilebilir. Ötanazi işlemi veteriner hekim tarafından veya veteriner hekim gözetiminde yapılır.”
Kanun teklifinin dördüncü maddesinde de bir değişikliğe gidildi. Bu kapsamda, "Bakımevlerine alınan hayvanlar Bakanlık veri sistemine kaydedilir ve rehabilite edilenler sahiplendirilinceye kadar hayvan bakımevlerinde barındırılır." ifadesi, “Bakımevlerine alınan hayvanlar Bakanlık veri sistemine kaydedilir ve rehabilite edilen köpekler sahiplendirilinceye kadar hayvan bakımevlerinde barındırılır” şeklinde değiştirildi.
Oy çokluğuyla geçen dördüncü maddede yer alan "rehabilite edilenler" ifadesi, "rehabilite edilen köpekler" şeklinde değiştirilerek, kedilerin kapsam dışına alınması sağlanmış oldu.
Yetkililerin sorumsuzluluğunun bedelini hayvanlar ödüyor
Ege Sanayi Odası (EBSO) Temmuz Ayı Olağan Meclis Toplantısı’nda konuşan Meclis Başkanvekili Işın Yılmaz gündemde yerini koruyan ve TBMM'de kabul edilen sokak hayvanlarının uyutulma kararına ilişkin, "Kadınlarımızı vahşice öldüren, sokaktaki iki ayaklı cani sorununu çözmüşüz gibi şimdi de odağımızı dört ayaklı dostlarımız olan sokak hayvanlarına çevirdik. Kuşkusuz, bu noktaya gelmemizde dünden bugüne yetkililerin sorumsuzluğu açıktır. Şimdi bunun bedeli sokaktaki canlara ödetilmeye çalışılmaktadır. Tarım ve Orman Bakanlığı ve Türk Veteriner Hekimleri Birliği’nin açıklamalarına göre, ülkemizde 4 milyon civarında sahipsiz köpek, toplam da 8-10 milyon arasında da sokak hayvanı bulunuyor. Kuduz ve saldırı riski gerekçe gösterilerek, sokak hayvanlarının yaşamlarına son vermeyi amaçlayan tasarıda gelinen noktada dünden bugüne yetkililerin sorumsuzluğu açıktır" ifadelerini kullandı.
