Enver Paşa, Osmanlı İmparatorluğu'nun son döneminin en tartışmalı isimlerinden biridir. Sarıkamış Harekatı'ndaki başarısızlığı nedeniyle eleştirilse de, hayatı boyunca birçok farklı rol üstlenmiştir.
Gençlik yılları ve yükselişi
1881 yılında İstanbul'da doğan Enver Paşa, Manastır Askeri Rüştiyesi ve İdadisi’ni başarıyla tamamlayarak Harbiye Mektebi’ne girdi. Buradaki eğitiminde içine kapanık ve sessiz bir öğrenci olarak bilinse de, eylemden kaçmayan bir karaktere sahipti. Makedonya'daki görevi sırasında milliyetçilik akımlarından etkilenerek komitacılarla mücadele etti ve genç yaşta binbaşılığa yükseldi.
İttihat ve terakki liderliği
Selanik'te İttihat ve Terakki Cemiyeti'ne katılan Enver Paşa, 1908 yılında Meşrutiyet’in ilanında önemli rol oynadı. Daha sonra Berlin'e ataşemiliter olarak gönderildi ve Almanya'ya olan yakınlığı bu dönemde pekişti. 1913 yılında düzenlediği Bab-ı Ali Baskını ile iktidara gelen Enver Paşa, Osmanlı ordularının başkumandan vekili olarak göreve başladı ve Balkan Savaşları'nda Edirne'yi geri alarak "Edirne Fatihi" unvanını kazandı.
Birinci Dünya Savaşı ve Sarıkamış Harekatı
Harbiye Nazırı olduktan sonra Osmanlı’yı I. Dünya Savaşı’na sokan Enver Paşa, Sarıkamış Harekatı’ndaki başarısızlığı nedeniyle eleştirildi. Bu harekatta on binlerce askerin hayatını kaybetmesi, onun tarihteki en büyük sorumluluklarından biri olarak kabul edilir.
Sürgün ve son yılları
I. Dünya Savaşı'nın kaybedilmesinin ardından yurtdışına kaçan Enver Paşa, önce Almanya'ya ardından Rusya'ya gitti. Mustafa Kemal Paşa’nın liderliğine karşı çıkarak Milli Mücadele’ye katılmak istediyse de bu isteği reddedildi. Enver Paşa, 1922 yılında Buhara’da Bolşeviklere karşı savaşırken hayatını kaybetti.
Enver Paşa'nın hayatı ve icraatları, Osmanlı İmparatorluğu’nun son yıllarına damgasını vuran karmaşık bir dönemi yansıtır.