Nükleer Silahların Tamamen Ortadan Kaldırılması İçin Uluslararası Gün, her yıl 26 Eylül'de kutlanır. Birleşmiş Milletler tarafından ilan edilen bu özel gün, nükleer silahsızlanma davasını teşvik etmeyi amaçlar. İlk olarak 2013 yılında kurulan bu gün, nükleer savaş tehlikesinin ortadan kaldırılmasına yönelik uluslararası bir çabanın parçasıdır.
Kökenleri
26 Eylül 2013'te BM Genel Kurulu, nükleer silahsızlanma konusundaki ilk üst düzey toplantısını gerçekleştirmiştir. Toplantıda, BM'nin nükleer silahsızlanmanın ve nükleer silahların tamamen ortadan kaldırılmasının gerekli olduğu vurgulanmıştır. 3 Aralık 2013'te ise Genel Kurul, nükleer silahların kaldırılmasını onaylayan 68/32 sayılı kararı kabul ederek, bu günü her yıl kutlanacak bir anma günü olarak ilan etmiştir.
Etkileri ve gelişmeler
26 Eylül tarihi, aynı zamanda 1983 yılına ait Sovyet nükleer yanlış alarm olayının yıldönümüne denk gelmektedir. Bu olay, Sovyet erken uyarı sistemindeki hatalar nedeniyle yanlış raporların üretilmesine yol açmıştır. Ancak, bu olaya yapılan bir atıf, BM’nin ilan ettiği kararda yer almamıştır.
Mart 2014'te, Parlamentolararası Birlik, bu günü "teşvik etmeye ve anmaya" yönelik bir karar alarak, dünya genelinde nükleer silahların ortadan kaldırılması için çalışmaya çağırmıştır. İlk anma etkinliği Eylül 2014’te gerçekleştirilmiştir.
Son gelişmeler
Mayıs 2018'de, BM, Nükleer Silahsızlanma Yüksek Düzeyli Konferansı’nı düzenlemiş; bu konferansa sivil toplum kuruluşları, akademisyenler ve politikacılar davet edilmiştir. 2019 yılında, 12 devlet Nükleer Silahların Yasaklanması Anlaşması'nı imzalamış ve bu anlaşma 2021 yılında yürürlüğe girmiştir.
2023 Günü'nde, BM Genel Sekreteri António Guterres, jeopolitik güvensizliklerin nükleer çatışma riskini artırdığına dikkat çekmiştir. Ayrıca, BM'nin nükleer silahlardan arınmış bir dünya hedefine olan bağlılığını yinelemiştir.
İngiltere’de, Nükleer Silahsızlanma Kampanyası’ndan aktivistlerin, ABD Hava Kuvvetleri tarafından işletilen RAF Lakenheath üssüne erişimlerini engellemeleri dikkat çekici bir olay olmuştur. Japonya'da ise, bir grup STK ve BM Bilgi Ofisi, nükleer silahsızlanma üzerine bir sempozyum düzenlemiştir.
Bu özel gün, dünya genelinde nükleer silahların ortadan kaldırılması için farkındalık yaratmak ve uluslararası işbirliğini teşvik etmek amacıyla önemli bir platform sunmaktadır.