TURGAY KILIÇ
Üzüm mahsulünün azalıp talebin artmasıyla üzümfiyatının yükseldiğine dikkati çeken İZTB YK Üyesi İlhan Zincircioğlu, buna ek olarak alkol sanayisinin getir elde etmesinin de yine fiyatların artmasına vurgu yaparken üretici ise zararına ürettiğinden yakınıyor
Üreticiler, tarladaki ürünlerin girdilerinin artması ve akaryakıt, gübre, yem ve tohumun fiyatının sürekli artmasından dert yanıyor. Mevsimsel geçişlerin hızlıca yaşandığı ve kışın ılıman yazın ise 40 santigrat derecenin üzerine çıkması ürünlerin yorgun ve verimsiz olduğunu anlatan üreticiler, fiyatların değişkenlik göstermesiyle ekonomik dar boğaza girdiğine işaret ediyor.yİzmir Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Üyesi İlhan Zincircioğlu, üzümün fiyat artmasının en önemli etkenleri arasında alkol sanayisinin talebi olduğu ve üzüm mahsulünün ise az olmasına bağladı. Zincircioğlu,“Üzümün satış fiyatları geçen aydan bugüne 1000 dolar civarında artmış durumda. Geçen toplantıda hatırladığım üzere 3 bin 300 ile 3 bin 500 dolar iken şu andaki yurtdışı satış fiyatı 4 bin 500 dolar civarına çıktı. Tabii ki yurt dışından böylesi bir talep yok, olmaz da. Çünkü olmazsa olmaz bir bağımlılık değil. Bir buğday, makarna, petrol değil. Buna sebep ise mahsulün az olması, talebin birdenbire artması ve en önemli etkenlerden bir tanesi de alkol sanayinin bundan getirelde etmesinden fiyatlarının artmasına sebep oldu” dedi.
İhracatçılar rotayı başka ülkeye çevirdi
Zincircioğlu, 8 bin 500 tonluk ürünün 7 bin tona denk geldiğine işaret ederek “Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO), ellerindeki 2022 yılı mahsulünü 8 bin 500 ton civarındaki üzümü, satılığa çıkardı, 8 bin 500 ton üzüme karşılık 70 bin tona denk geldi. Bu da durumun vahametini yeterince açıklıyor. İhracatçı farklı olarak yeni mahsule kaydırma çabasında giriyor. Bu da gösteriyor ki yeni mahsul çok hareketli başlayacak. Avrupa her ne kadar ihtiyacı olan üzümü değişikorijinlerden karşılayabilse Türkiye’nin lojistik konumudolayısıyla da buradaki ihracatçıların üretim kapasitelerinin ve imkanlarının çok esnek olması onlara Türkiye’den daha fazla kolaylık sağlıyor. Gel gelelim Türkiye’den 4 bin 500 dolar civarındaki fiyat durumundan Çin, İran ve Arjantin’e gitmek durumunda kalıyorlar” ifadesine yer verdi.
Piyasada boşluk
Zincircioğlu, yaşanan fiyat esnekliğinden ötürü piyasada boşlukların oluşmasına dikkat çekti. Sayman üyesi Zincircioğlu,“Bu durumda piyasada boşluk yaratıyor. Yeni mahsulün de eksik olacağı şu anda tahmin edilecek durumda. Yapılan incelemelerde geçen yılki 350 bin ton seviyesinde olması gereken Türkiye’nin normal rekoltesi gene yeni mahsullerinde 200 ve 250 bin olması bekleniyor. Çünkü doğuşlar çok zayıf. Bu da demektir ki stoksuz yeni beslenilen Avrupa, stoksuz yeni beslenilen ihracatçı, stoksuz yeni beslenilen tüccarlar piyasaya inanılmaz bir hararetle başlayacak. Yeni bir mahsul fiyatlarında ise 100 lira üzerinde olacağını tahmin ediyorum.Şu anda yeni üzüm fiyatlarında 100 ila 120 lira arasında ilerliyor” sözüne yer verdi.
Öte yandan TMO, 26 Ocak 2023’te İzmir Ticaret Odası’nda 12 bin 500 ton kuru üzüm satışı gerçekleştirdi.
Üretici dar boğazda
Tarımda üretime kapı açan üretici, giderek üretim kapılarını kapatmaya başladı. Hasat sonrasında mahsulünü zararına sattığından yakınan emekli üzüm üreticisi Remzi Aslan, gazetemize yaptığı açıklamada “12 ay uğraşıyorum, kilogramın üzerinden 5 lira kâr edemiyorum. Farz edelim ki kilogramdan 5 liradan 30 ton mal ile 150 bin lira kâr ettim. 150 bin lirayla 30 dönümlük araziye nasıl bakılsın? Benden alınan ürün, el değiştirmeyle 5 lira kazanıyorlar. Üretici kazanamıyor. Üreticinin üretebilmesinde kullanılan akaryakıt, gübre, yem ve diğer ürünlerin fiyat artışıyla kazandığı fiyat endeksi eşitlenmesi lazım. Ama aksine üretici zararına satıyor, buna sebep toprağını, ekinlerini terk ediyor” diyerek dert yandı.
Bitkiler uyumadı
Manisa Sarıgöl’de yıllarını üzüm üretimine adayan Aslan, Salihli ve Saruhan’daki üreticilerinin dertlendiğine işaret ediyor. Bölge halkının tarımdaki girdiler ile satışları arasında yüksek maliyetin olduğuna dikkati çeken Aslan, “Annemin karnından doğduğundan bu yana tarımcıyım. Devlet memurluğundan emekli oldum ama memurluğumun dışında ise toprakla ilgilendim. Esas işimiz bu bölgede sadece üzüm var. Başka yok. Son zamanlarda ilçe olarak yeni yeni zeytine rağbet arttı. İklime baktığımızda ise hava 40 derecinin üzerine çıktı ve kuraklık da fazla. Bu sıcakta bitki ne yapsın? Yeterli suyu bulamazsa ya ölecek ya da bir an önce kendini olgunlaştırıp bitecek. Bu yıl itibarıyla da hastalıktan ve aşırı yağıştan dolayı verim kaybına uğradık. Kış mevsiminde eksi 10 ve altını görmediğimiz için bitki kış uykusuna yatmadı ve bitkiler yorgun olarak yaz mevsimine geçerek verimsiz kaldı” şeklinde konuştu.
Üretici canlandırılmalı
Aslan, üreticilerin beklentisini ise şöyle açıklıyor:
“Bu yıl en az sirkelik, şaraplık diye tarif edilen üzümün 25 liradan aşağıda olmasını bekliyoruz. Temmuz’un 10-15 gibi erkenci diye tabir ettiğimiz beyaz üzüm kesilir. Yaptığımız iş üreticiyi canlandırabilecek, ses getirebilecek ve etimize, kemiğimize etkisi olacak bir şey olmalı ki sevinmeliyiz.”
