Yeni Foça’ya bağlı olan Kozbeyli ile İzmir arası yaklaşık 50 km. Araçla 40 dakikada Karşıyaka’dan ulaşabilirsiniz.
Kozbeyli ismi nereden geliyor?
Haber Ekspres Gazetesi'nden Serdar Ağır'ın haberine göre, rivayete göre köyün ismi kurucusu olan Kuzu Bey’den geliyor. Hala köy içi ve etrafında Kuzbeyli olarak da isimlendiriliyor.
Kozbeyli Köyü, İzmir ilinin Foça ilçesine bağlı çam ormanları içerisinde kurulmuş bir köydür. Kurucusu olduğu bilinen Kuzu Beyi tarafından adı Kozbeyli olmuştur. Yaklaşık 600 veya 700 yıllık bir tarihi geçmişe sahiptir. Korsan saldırılarından korunmak amacı ile bu köyün kurulduğu bilinmektedir. Son yıllarda mutlaka görülmesi gerek köyler içerisine adını yazdırmıştır. Tertemiz havası, eski evleri, daracık sokakları, yöresel lezzetleri ve samimi köy halkı ile göze çarpmaktadır. Köy içerisinde şu anda konaklama yapabileceğiniz, ev yapımı ürünlerini deneyimleyebileceğiniz ve bir şeyler içmek istediğiniz mekanlar mevcuttur.
Yeni Foça'nın sırtında Şaphane Dağının Gencerlik Körfezi'ni kuş bakışı seyreden bir yamacında güzeller güzeli Kozbeyli köyü yer alıyor. Köyün geçmişi en azından altı yüzyıl öncesine dayanıyor, eski taş evleri, camisi ve tarihi kalıntılarıyla zaman tanıklık ediyor. Çam ormanları ve yüzlerce yıllık zeytin ağaçlarıyla çevrilen köyün etrafı adeta bir cennet gibi.
Kozbeyli tarihi
Kozbeyli köyünün ilk olarak 14. yüzyılda Saruhanoğluları Beyliği döneminde Yolmuç olarak adlandırılan mevkide kurulduğu kabul ediliyor. Kozbeyli'ye yaklaşık 3 km uzaklıktaki bu yerleşim üç yüz yıl kadar önce terk edilmiş ve köy şimdiki yerine taşınmış. Yolmuç'ta ev, yağhane, hamam yıkıntılarıyla Osmanlı döneminden kalma mezar taşları görülüyor.
Kozbeyli doğal güzelliği, otantik taş evleri, sakinliği ve İzmir’e yakınlığı ile son yıllarda daha çok ilgi gören bir köy…
2016 yılına kadar sadece yurt dışı programları ile ilgileniyordum. Ancak 2016 yılında İzmir Fotoğrafçılar Derneği ile gittiğimiz bazı köyler ile özellikle Anadolu köylerine ilgim artmış ve özel köyleri tanıtan yazılar yazmaya başlamıştım. 2016 sonbaharında hafta sonu arkadaşlarım ile Foça’da balık yemek üzere çıktığımız yolda Kozbeyli Köyü’nü gezmeyi teklif eden bir arkadaşımızın önerisini değerlendirdik ve uzun uzun köyü gezdik.
Şimdi gelelim Kozbeyli köyüne; ne umduk ne bulduk…
Kozbeyli Köyü İzmir’e 60 km uzaklıkta, İzmir Foça yolundan 5 km içeride yer almakta. Köy 500 yıllık bir tarihe sahip, Kuzubey isimli bir derebeyi tarafından korsanlardan korunmak amacı ile bu yüksek coğrafyaya kurulmuş.
Köy aşağı ve yukarı mahalle olarak iki bölümden oluşuyor, yukarı mahallenin doğusu Rum mahallesiymiş. Ülkemizin nedense birçok bölgesinde olduğu gibi asıl güzel taş evler bu Rum mahallesinde. Rumlar Yörük Türklerden daha güzel evler yapıyorlar ve bakıyorlar diyebiliyorum rahatlıkla. Kozbeyli bir Türk köyü olarak kurulmuş daha sonra Rumlar da köye gelip yerleşmişler. Mübadele sırasında da Rumlar köyden ayrılmış, yerlerine çoğunlukla Yunanistan Limni Adası’ndan mübadele ile gelen Türk nüfus yerleştirilmiş. Son yıllarda da sakinlik ve huzur arayanlar veya yazlıkçı olarak yerleşmek isteyenler olarak değişik yerlerden göç almaya başlamış.
Köye girerken önce denize hakim yüksek bir noktada bir taş binada Kozbeyli Sofrası’nda kahvaltı veya değişik kebaplar yemek mümkün. Biz o noktada duraklamadan bir an önce köye girmek istedik. Köy meydanında park için ayrılan yerde arabamızı bıraktık ve hemen Rum mahallesi sokaklarına daldık.
Sokağın girişinde yukarıda cami minaresini görünce yüksek ve manzaralı olacağını düşünerek, o yöne doğru ilerledik.
Tam tahmin ettiğimiz gibi en yüksek manzaralı yerde küçük bir cami yer alıyor. Caminin tarihinin 1500 yıllara kadar gittiği ve iç yapısının da özgün olduğu belirtiliyor. Biz içeriyi göremedik, dışarıda çinili bir çeşme dikkat çekici, ama ne kadar eski olduğu hakkında bilgim yok. Genel olarak restorasyonun özenli olmadığını düşündürüyor. Günlük kullanımda da bahçede hortumlar, odunlar zorla tıkıştırılmış görünüyor.
Köyün en hakim görünüşünü camiden çekebildim. Aşağıda yer alan geniş ovanın ucunda Ege Denizi görünüyor. Bu arada yine hakim yerde küçük bir kilise olduğunu ve yıkıldığını taşlarının başka inşaatlarda kullanıldığını okudum. Zaten o bölgede dolaşırken bu kadar güzel Rum evlerinin olduğu yerde mutlaka kilise olmalı diye düşünmüştüm.
Caminin yanında Kuzubeyi Kulesi ve güzel ve bakımlı Rum evleri yer alıyor.
Kozbeyli Köyü’nün en önemli binalarından birisi Çapkınoğlu Konağı ve Meyhanesi. Çapkınoğlu isimli bir Rum 1878 yılında köyün en güzel evini ve karşısına bir meyhane yaptırmış. Meyhanede Rum müzikleri ve İzmir şarkıları çalarken Foça Karası şarabı ikram edilirmiş. Ünlü meyhane mübadale sonrası boşalmış ve yıllarca boş kalmış. Güzel olan bir şey 2014 yılında İzmir Valiliği ve Foça Belediyesi bu güzel binaları restore etmiş ve ziyarete açmışlar. Köyün böyle binaları tekrar kazanması 2000 yılından sonra turizme açılan köye ciddi bir yatırım olmuş.
Bakımsız su kaynakları
Yine biraz aşağıya doğru yürürken bakımsız, yıkılmış ya da sağına soluna ekleme yapılmış evler. Hadi evine bakamıyorsun maddi nedenlerle, yani boyanı da taş evlerin arasında pembe seçmek zorunda mıydın diye sorası geliyor insanın sokakta dolaşırken.
Köy, zamanında su sıkıntısı olmayan dağdan şırıl şırıl sular akan pınarlara sahip bir yer iken, kötü kullanım ile su kaynakları, su yolları, künkler yok edilmiş. Kurumuş derenin yanından içimiz buruk geçtik.
Deredeki suyun mevsim nedeni ile kurumadığı belli çünkü hemen dere kenarında hayvan beslemek için barınak kümes yapılmış.
Gelelim meşhur dibek kahvesine. Köyün isim yapmasında önemli yeri olan Şakir’in Dibek Kahvesi. Köyün meydanında 180 yıldan daha uzun süredir kahve olarak kullanılan taş binada hizmet veriyor. Kahvenin işletmecisi Şakir 1994 yılından beri dibekte kahve yapıyor. Dibek kahvesi yapmak için kahve modern yöntemlerde değil, dibekte dövülerek öğütülüyor. Kahvenin dövüldüğü dibek de 100 yıllık. Kahvenin iç dekorasyonu da otantik. Arkadaşım Esin dayanamadı, bizden sonra gelecek müşterilerin kahvesini dövmeye çalıştı.
Şakir’in Dibek kahvesinin karşısında hediyelik eşya satılan dükkanın önüne köyün görülecek yerlerin krokisi konmuş.Dükkan sahibi ziyaretçilere yardımcı olmak mı istedi yoksa tam meydanda sürekli yol sorulmasından mı bunaldı bilinmez ama ne iyi yapmış. Biz de paylaşalım yeni ziyaretçiler için.
Köy zeytin ve çam ağaçları içerisinde. Köyde geçmişten bugüne zeytin üretimi devam ediyor. Zeytin ve yağınızı köyden alabilirsiniz. Geçmişte bölgede özellikle bağcılık asıl geçim kaynaklarından biriymiş. Köyün hem yemeklik hem şaraplık kara üzümleri ünlü ve Rum ve Türk aileler pekmez, şarap üretimi ile uğraşırmış. Yine bir çok bağcılıkla ünlü köyde olduğu gibi mübadele ile Rumlar ayrıldıktan sonra bağlar sökülmüş. Köy 1980’li yıllara kadar tütün üretimine devam etmiş. Bugün uygulanan tarım politikaları ile tütüncülüğe konan sınırlamalar ile köylü bu alandan da çekilmek zorunda kalmış.
Köyde son yıllarda baklagiller, taze sebze meyve üretimi ve hayvancılık yapılmaktadır. Biz meydandaki dükkanlardan yerel ürün aldık.
Köylülerin hep birlikte çalışması ve çeşitli girişimler ile 2000 yılından itibaren turizme açılıp adını daha çok duyurmaya başlamış.
Köy daha önceki yıllara Aliağa Termik Santrali yapımında yer olarak seçilmemek için çok mücadele etmiş ve hala mücadelesi devam ettiği için Köyün çıkışında köyün bilincini, anlayışını, direnişini bir ağaç ve çeşme dile getirmeye çalışıyor.
Manzarası ile büyülüyor
Kozbeyli yeşilliği, taş evleri, güzel dibek kahvesi, deniz manzarası, doğallığı, aydınlık, sıcak kanlı halkı ve İzmir’den ve Foça’dan bu kadar kolay ulaşılırken uğramadan geçmeyin diyebileceğimiz bir köy. Zaten o bölgenin en güzel köyleri arasında sayılıyor.
Tarihi taş evleri, huzurlu ve sakin köy hayatı, etkileyici mimarisi ile camisi, dillere destan dibek kahvesi ile ziyaretçilerine unutulmaz anlar yaşatan Kozbeyli Köyü, İzmir‘in Foça ilçesine bağlı saklı kalmış bir cennet.
Foça Kozbeyli köyü yeni bir şirince mi?
Egenin en meşhur köylerinden olan şirince yıllar boyunca birçok ziyaretçiyi ağırlamıştır. Gerek doğal güzellikleri gerekse birbirinden lezzetli ev yapımı şarapları ile hala çok sayıda ziyaretçi çekmektedir. Kozbeyli köyü de doğal kalmışlığı ve yine kendine has dibek kahvesiyle Şirince’ye benzemektedir. Özellikle hafta sonları şehirden uzaklaşmak isteyen doğa dostları için uygun konumu ve sunduğu çeşitliliklerle tercih ediliyor. Bundan yaklaşık 600 yıl kadar önce kurulan Kozbeyli köyü, bu tarihten yaklaşık 200 yıla yakın bir süre Şaphane Dağı’nın zirvesi yakınlarına kuruluymuş. Köyün kurucusu Derebeyi Kuzubeyi, Yeni Foça Körfezi’nden gelen korsanların saldırılarından korunmak amacıyla korunaklı bir bölge olması nedeniyle köyü buraya taşımaya karar vermiştir.
Tertemiz köy havası, huzurlu sokakları, değişmeyen taş evleri ve yeniden yapılandırılan yapılarıyla Kozbeyli Köyü, misafirlerine huzur ve sakin bir zaman dilimi sunuyor. Özellikle İstanbulun yoğunluğundan uzaklaşıp bu köye yerleşenlerin sayısının artması ile köydeki dönüşümün hızlandığı gerçeği köyün Şirince gibi popüler bir köy olacağı izlenimini güçlendiriyor. Bazı sanatçılar ve yatırımcıların başlattığı değişim adımlarıyla köyün çehresinin değişmeye başladığı görülüyor. Kozbeyli Köyünün büyük avantajlarından biri İzmir şehir merkezine olan yakınlığı.
Foça Kozbeyli meşhur dibek kahvesi
Dibek kahvesi sanılanın aksine bir kahve pişirme yöntemi değildir. Kahvenin öğütülme şekline verilen bir isimdir. Kavrulan kahve taştan yapılmış, içi çukur, yuvarlak dibek içerisinde bir tokmakla dövülür. Daha sonra elekten geçirilen kahve ağır ateşte pişirilir. Bu yöntem sayesinde kahve daha yoğun kıvamlı ve yağını kaybetmemiş olur. Bir diğer özelliği ise cezvede değil her bir kahvenin kendi fincanlarında pişiyor olmasıdır. Bu yüzden pişirilen fincanların kulpları bulunmamaktadır. Bu özel dibekler, Foça bulunan taş ocaklarında yapılıyor.
Kozbeyli Köyü, İzmir’in Foça ilçesinde. Eski Foça yol ayrımına döndükten sonra Kozbeyli tabelasından sağa dönün. 4,5 km’lik sonra köye ulaşmış bulunacaksınız. Ayrıca İzban duraklarından kalkan otobüsler aracılı ile de ulaşım sağlanmaktadır.
Kozbeyli’ye toplu taşıma ile nasıl gidilir?
İzban ile Menemen Aktarma Merkezi’nde inip , 756 hat numaralı Kozbeyli – Menemen Otobüsü ile köy içine ulaşabilirsiniz.
Özel araçla gitmek için en iyi alternatif mavi ile gösterilen İzmir – Çanakkale Yolu Seyrek Sapağından girip , Maltepe – Gerenköy üzerinden ulaşmaktır.