İMEAK Deniz Ticaret Odası (DTO) İzmir Şubesi 22. Meclis Toplantısı, Meclis Başkanı Argun Gündüç'ün yönetiminde başladı. Haber Ekspres Gazetesi'nden Burcu Yanar'ın haberine göre, yönetim kurulu ve meclis üyelerinin de katıldığı toplantıda Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Mihri Çelik, kürsüye gelerek "Ulaştırma alanında bir takım düzenlemeleri içeren Kanun da 9 Temmuz’da yayınlandı. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığına liman, iskele, kıyı yapılarında gemilere verilen hizmetlere ilişkin gerektiğinde taban ve tavan ücretlerini tespit etme; deniz yetki alanlarında, su yollarında ve iç sularda kılavuzluk, römorkörcülük ve demirleme ücretlerini belirleme yetkisi veren bu düzenleme ile, Türkiye’ye gelen yük ve yolcu gemilerden sera gazı emisyon bedeli alınması da öngörülüyor" dedi.
İhracat durgunlaştı
Enflasyon verilerine de işaret eden Çelik, "Enflasyonla mücadele kapsamında Merkez Bankası geçtiğimiz hafta politika faizini sabit bırakırken, ihracatçı firmalar ise döviz kurunun TL maliyetlerini karşılayacak ölçüde artmamasının sıkıntısını yaşıyor. Ege İhracatçı Birlikleri kayıtlarına göre ilk altı ayda ihracat 9 milyar 21 milyon dolar oldu. Geçen yıl aynı dönemde bu rakam 9 milyar 207 milyon dolar olarak gerçekleşmişti. İhracatımız durgunlaşırken, ihraç ürünlerimizde katma değer de giderek düşüyor. Türkiye İhracatçılar Meclisi verilerine göre ilk altı ayda kilogram başına değer 1,57 dolardan 1,42 dolara geriledi" ifadelerine yer verdi.
Pandemi dönemi seviyelerine yaklaşılıyor
Başkan Çelik, Kızıldeniz krizini de ifade ederek "Dünya denizcilik sektöründe Kızıldeniz krizinin etkileri daha çok hissedilmeye başlandı. Drewry Dünya Konteyner Endeksi geçen hafta 11 haftalık yükselişinin ardından yüzde iki düşerek 5,806 dolara gerilese de, konteyner navlunları Şangay-Rotterdam hattında 8,260 dolar ile geçen yılın yüzde 539 üzerinde seyrediyor. Clarkson araştırma kuruluşuna göre 9 milyon TEU’ya ulaşan küresel konteyner limanlarındaki tıkanıklık, pandemi dönemindeki seviyelere oldukça yaklaştı. Diğer yandan dünya konteyner kapasitesi son 15 yılın en hızlı büyümesini yakalayarak 29,5 milyon TEU’ya yükseldi. Analistler Kızıldeniz ve Süveyş Kanalı geçişleri normale dönmeye başladığında, bu kapasitenin denizcilik piyasaları için tehlike yaratabileceğini öngörüyorlar" dedi.
1 milyon 175 bin konteyner elleçlendi
Geçen yıla oranla konteyner hareketliliğinin artışına işaret eden Başkan Çelik, "Ülkemizde ise Denizcilik Genel Müdürlüğü verilerine göre ilk altı ayda 6 milyon 781 bin TEU konteyner elleçlendi. Konteyner hareketinde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 11’lik artış oldu. Aliağa bölgemizdeki konteyner limanlarının performansı ise göz kamaştırıyor. Aliağa’daki üç konteyner limanında geçen yılın ilk yarısında 781 bin TEU konteyner elleçlenirken, bu yıl yüzde 33’lük artışla 1 milyon 45 bin TEU rakamına ulaşıldı. İzmir Alsancak Limanı’yla beraber yılın ilk yarısında bölgemizde 1 milyon 175 bin TEU konteyner elleçlendi. Yılsonunda bu rakamın 2,2 milyon TEU civarında olması öngörülüyor" şeklinde konuştu.
Ulusal ortaklık anlaşması
Başkan Mihri Çelik, "Ülkemizde ise Dubai Port World ile Evyap, Kocaeli Yarımca’daki limanlarında ortaklığa gitti. Diğer yandan Mersin ve Adana’nın ev sahipliği yapmak için uzun süredir rekabet ettiği Doğu Akdeniz Ana Konteyner Limanı Projesi’nin Adana’da yapılmasına kararı verildi. İmar planları askıya çıkarılan Liman Projesi’nin kapasitesinin 9 milyon TEU olması öngörülüyor" diyerek Çandarlı projesinin ise Türkiye'nin gelecek yılın projesi olacağına işaret etti.
Türkiye'nin gelecek projesi
Başkan Çelik, şöyle konuştu: "İzmir ve Ege Bölgesi bu gelişmelerin dışında kalmamalıdır. 10 yıl önce uluslararası konteyner aktarma limanı olarak tasarlanan ve nihai elleçleme kapasitesi 12 milyon TEU olarak öngörülen Kuzey Ege Çandarlı Limanı Projesi’nin yeni bir vizyona kavuşturularak askıdan inmesi gerektiğini düşünüyoruz. Çandarlı Projesi’nin Türkiye’nin gelecek projesi olduğuna inanıyoruz. Çandarlı’nın, sadece konteyner gemilerinin yanaşacağı bir terminalin ötesinde, gemi bakım-onarım tersanesi, genel kargo, rüzgâr türbini ve kanat üretimi gibi yenilikçi teknolojiler, yeşil enerji dönüşümünde kullanılacak yeni tip yakıtların ikmal merkezi, sıvı ürünler için tank çiftliği gibi özelliklerde yeniden tasarlanmasını, üretim ve taşımacılık modlarını birleştiren bir endüstri-liman entegrasyonu ile hayata geçmesini öneriyoruz. Bölgemizdeki limanların verimli ve etkin şekilde çalışması, Ege bölgesine uluslararası yatırımların çekilmesi açısından da önemlidir. Çinli elektrikli araba üreticisi BYD’nin yatırım yeri olarak Manisa’yı belirlediğini ve burada üretilecek arabaların sevkiyatını dikkate aldığımızda, lojistik avantajımız ve bölge limanlarımızın önemi daha iyi anlaşılacaktır."
Kurda deniz turizmini etkisi
DTO İzmir Şube Başkan Yardımcısı Mihri Çelik, "Döviz kurunun yarattığı baskıyı yaşayan bir diğer sektör de turizm sektörü. Ülkemizin içinden geçtiği yüksek enflasyon dönemi, 2024 sezonunda deniz turizmi sektörümüzde ciddi belirsizlikler ve sıkıntılar yaratıyor. Döviz kurunun, maliyetlerdeki artışı karşılayacak ölçüde artmaması, ülkemizi turizmde rekabetçi olmaktan uzaklaştırıyor. Ülkemiz yerli ve yabancı turist için pahalı kalıyor" sözlerine ek olarak şunları ekledi:
"Turizm bölgelerimizdeki yeme-içme ve konaklama fiyatlarının yüksekliği nedeniyle, uzun pasaport kuyruklarına rağmen Yunan adalarına yönelik talepte patlama yaşanıyor. Çeşme-Sakız, Kuşadası-Samos, Ayvalık-Midilli arasında çalışan feribotlarımız dolu gidip dolu geliyor. Bu yıl Ulusoy Çeşme Limanı’ndan Sakız’a 1.006 seferde taşınan yolcu sayısı 90 bin 552 oldu. Kuşadası’ndan Samos’a aynı dönemde 61 bin 518 yolcu gitti. İzmir Limanı’ndan Midilli’ye giden 4 bin 274 yolcuyla beraber sadece Şubemizin sorumluluk sahasındaki limanlardan Yunan adalarına giden yolcu sayısı 155 bini geçti. Bu gelişme, son yıllarda hızla artan ve geçen yıl 8.5 milyar dolar olan turizm giderlerimizde ciddi bir yükselme anlamına geliyor."
20 milyar dolar gelir bekleniyor
"Çeşme, Karaburun, Kuşadası gibi dünyaca bilinen dalış alanlarımız da döviz kuru ve maliyet kıskacı altında misafirlerine en iyi hizmeti vermeye çalışıyor. Dalış turizminde Mısır, Uzakdoğu gibi bölgeler, Türkiye’ye alternatif olarak öne çıkıyor. Otellerin düşük doluluk kapasitesine bağlı olarak günübirlik gezi teknelerimiz, turizm amaçlı su sporları ve eğlence tesisleri de düşük kapasite ile hizmet veriyor. Ülkemizin ihracattan sonra en büyük döviz gelir kaynağı olan turizmin ve turizm gelirlerinin dörtte birini, yani bu yıl için 20 milyar dolar gelir üretmesi beklenen deniz turizmi sektörünün yeniden rekabetçi seviyeye gelmesi en büyük dileğimizdir."
Kruvaziyerde yaklaşık 2 milyon yolcu beklentisi
"Kruvaziyer turizminde ise Türkiye için işler yolunda gidiyor. Ülkemiz limanlarına bu yılın Ocak-Haziran döneminde 415 kruvaziyer gemi ile toplam 574 bin 509 bin yolcu geldi. Geçen yıl aynı dönemde 420 gemi ile 482 bin yolcu limanlarımıza ayak basmıştı. 29 Temmuz itibariyle Egeport Kuşadası Limanı’na 249 gemi, 344 bin yolcu getirdi. Bugün ve yarın 7 gemi daha gelecek. İzmir’e 30 gemi ile 73 bin 227 yolcu geldi. Ayrıca 2 bin 875 yolcu da İzmir’den biniş yaptı. İzmir, İstanbul Galataport’tan sonra en fazla yolcu ağırlayan liman listesinde üçüncü sıraya yerleşti. Çeşme Ulusoy Limanı’na 34 seferde 10 bin 101 yolcu geldi, 14 bin 320 yolcu gitti.
Doğu Akdeniz’deki savaş nedeniyle bazı limanların kruvaziyer hatlarının rotasından çıkmasının neden olduğu kayba rağmen, ülkemizin kruvaziyer turizminde 1,8 milyon yolcunun üzerine çıkması beklenmektedir. Son dönemde Amsterdam, Barselona, Venedik ve benzeri Avrupa’nın önemli deniz turizmi şehirlerinin ve yakın zamanda bazı Yunan adalarının kruvaziyer gemilerine yönelik getirdiği kısıtlamalar, ülkemiz için yeni fırsatları beraberinde getirmektedir. Kruvaziyer hatları ve yolcuları için mevcut limanlarımızın tercih edilme sebeplerini artırarak, yeni destinasyonlar oluşturarak bu gelişmeyi ülkemiz limanları için bir avantaja dönüştürebiliriz."
Kapıda vize uygulaması lütuf değil
Türkiye’den Yunan adarlına kapıda vize uygulaması hakkında görüşlerini de dile getiren Çelik, “Yüksek enflasyon dönemi deniz turizmi sezonunda ciddi sıkıntılar meydana getiriyor. Döviz kurunun, maliyetlerdeki artışı karşılayacak ölçüde artması ülkemizi rekabetçi olmaktan uzaklaştırıyor. Türkiye yerli ve yabancı turist için bu yüzden pahalı kalıyor. Hepimiz için tatil yapmak pahalı hale geldi. Devlet eminim hassas hesaplar yapıyordur ama döviz kurunun bu seviyede kalması hepimizi etkiliyor. Sakız’a da gidelim Samos’a da gidelim bunda bir sorun yok. Kapıda vize uygulaması bir lütuf değil. Bir tuzaktır” ifadelerine yer verdi.