İzmir'in kendine has lezzetlerinden biri olan boyoz, şehrin mutfak kültürünün ayrılmaz bir parçası. Peki, boyozun kökeni nereden geliyor ve İzmir'de nasıl ortaya çıktı? Bu yazıda, boyozun günümüze kadar uzanan hikâyesini anlatacağız.
Boyoz, İzmir'e 15. yüzyılda İspanya'dan Osmanlı İmparatorluğu'na göç eden Sefarad Yahudileri tarafından getirildi. İspanyolca 'bollos' kelimesinden türeyen boyoz, bu göçmen topluluk tarafından İzmir mutfağına kazandırıldı ve zamanla şehirle özdeşleşti.
Boyoz, İzmir'in sosyal ve kültürel hayatında önemli bir yer tutuyor. Geleneksel olarak sabah kahvaltılarının vazgeçilmezi olan boyoz, yanında haşlanmış yumurta ve çay ile birlikte tüketiliyor. İzmir halkı için boyoz, sadece bir yiyecek değil, aynı zamanda bir kültür simgesi.
İspanyol Yahudilerinin yüzyıllar önce Türkiye'ye göçleriyle taşıdıkları için boyoz ilk başta "Yahudi böreği" olarak adlandırıldı. Çok eski yıllarda daha çok evlerde pişiriliyordu. Ancak boyozun günümüze değin uzanmasında İzmir'de Avram ustanın hünerli elleriyle yapıp camekânında sattığı boyozların payı büyük!
İnsanlar her çağda ve koşulda kendi kültürünü ürettiği gibi İzmirliler de kahvaltıda boyozu, artık tüm fırınlarda satılıp kitleselleşmesiyle birlikte, fırında haşlanmış yumurta ve çayla yeme ritüelini oluşturdu.
Hafta sonu kahvaltısında, bayram sabahlarında, okul zamanlarında, ikindi çaylarında İzmir'de boyozlu hâtıralar biriktirildi.
Günümüzde boyoz
Şimdilerde boyoz adına festivaller düzenleniyor. Eski insanlar artık Avram usta boyozlarının kalmadığını söylüyor. Boyozculuğu 'nesilden nesle' devam ettirenler de var. Alsancak Dostlar Fırını, şehrin ünlü boyozcularından biri.
Günümüzde boyoz, İzmir'de her köşe başında bulunan fırınlarda taze olarak üretiliyor. Farklı çeşitleri de bulunuyor: Sade, ıspanaklı, peynirli, tahinli...
Son tahlilde lezzetin korunup korunamadığı yine tartışılabilir ama boyoz hâlâ İzmirlinin en has ve biricik yiyeceği olarak yolculuğunu sürdürüyor.
