Gaziemir'deki eski Kurşun Fabrikasında üzerinden 17 yıl geçmesine rağmen temizlenmeyen radyasyonlu atıklar için yerel yönetimler, İzmir Barosu ve meslek odaları 23 Temmuz’da başlatılan çalışmalarla ilgili bilgi verilmesini talep etti. Yöneticiler “23 Temmuz’dan itibaren alanda ne kadar kazı çalışması yapılmış ve malzeme çıkarılmıştır? Alan dışına çıkarılan malzeme var mıdır? Varsa nitelik ve miktarı nedir?” diye sordu.
İzmir Çernobili olarak bilinen nükleer atık tesisinin kalıntıları, Gaziemir ve Karabağlar'a ölüm tehdidi saçıyor. Haber Ekspres gazetesinden Turgay Kılıç’ın haberine göre, 70 dönümlük arazide gömülü radyasyon atığının kaldırılması ve bertaraf edilmesi için CHP İzmir İl Başkanı Şenol Aslanoğlu, Gaziemir Belediye Başkanı Ünal Işık, Karabağlar Belediye Başkanı Helil Kınay, İzmir Tabip Odası, Ege Çevre Platformu, İzmir Yaşam Alanları, İzmir Barosu, TMMOB İzmir İl Koordinasyon Kurulu üyelerinin yanı sıra İzmir Çevre Mühendisleri Odası üyeleri ve başkanları ve İzmir İnşaat Mühendisleri Odası Başkanı ve üyeleri basın açıklaması için bir araya geldi.
Hiçbir güvenlik önlemi yok
kenti ve yaşamı tehdit eden 70 dönümlük arazide gömülü ve nereden geldiği henüz bilinmeyen Europim 152 radyasyon atığı herhangi bir güvenlik önleminin alınmadığına dikkat çeken Çevre Mühendisi Odası üyesi Ahmet Avni Atayol, "Alanda atıkların tespitinden sonra yalnız 260 ton radyoaktif atığın TAEK’ e depolanmak üzere gönderildiği bilinmektedir. Radyoaktivite Bulaşmış Atıkların Fiziksel Yöntemlerle Ayıklanması, Sahanın Temizlenmesi ve Elde Edilen Kurşunun Geri Kazanımı Projesi' için hazırlanan ÇED raporuna, eksikleri olmasına rağmen 10 Ağustos 2017 tarihinde ÇED Olumlu Kararı verilmiştir. Ancak geçen süre içinde atıkların bertarafı için herhangi bir çalışma yapılmadığı gibi hiçbir güvenlik önlemi alınmamış; İzmir halkı 17 yıl boyunca Radyoaktif ve Tehlikeli Atıklarla yaşamaya devam etmek zorunda bırakılmıştır. 2023 yılına gelindiğinde arazi sahiplerinin bir şirketle anlaştıkları, temizlik çalışmalarına başlanacağı haberleri basında yer almış; çevre güvenliğinin sağlanması için alanın sac duvarlarla çevrildiği görülmüştür. Alanda yürütülecek çevresel iyileştirme faaliyetlerine dair Nükleer Düzenleme Kurulunun 2023-15/4 sayılı kararı ile bir firmanın yetkilendirildiğinin bildirildiği, firma tarafından hazırlanan "Çevresel İyileştirme Planı"nın Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığına iletildiği bilinmektedir. İş termin planına göre 2023 yılı Ağustos ayında başlaması planlanan faaliyetin çevresel sunulan planlardaki eksiklikler nedeni ile başlatılamadığı da daha önce basına yansımıştır" dedi.
Sorulara cevap aranıyor
Nükleer tehdit için yeniden bir araya gelen başkanlar ve oda üyelerinin yanı sıra vatandaşlar, bu tehdidin bir an önce bölgeden uzaklaştırılmasını ısrarla dile getiriyor. 23 Temmuz’da alanda başlatılan çalışmalarla ilgili şu sorulara yanıt istendi:
- Çalışmalar 10.08.2017 tarihli ÇED Olumlu Kararı verilen proje kapsamında mı yürütülecektir? Projede değişiklikler yapıldıysa yeni bir Çevresel Etki Değerlendirmesi süreci yürütülmüş müdür?
- Alandaki radyoaktif ve tehlikeli atıkların uzaklaştırılması konusunda yapılacak çalışmalara ilişkin planların inceleme ve onay süreçleri nasıl yürütülmüştür?
- Çevresel İyileştirme Planı kapsam ve içeriği nedir? Bu planda daha önce tespit edilen eksiklikler nelerdir? Bu eksiklikler hangi ilave önlemlerle giderilmiş ve planlar onaylanmıştır?
- Alanda hangi teknik ve yöntemlerle çalışma yapılacaktır? Alandan uzaklaştırılacak atık miktarı ve niteliği nedir; bu atıklar nasıl taşınacak, nerede ve nasıl bertaraf edilecektir?
- Atıkların ayrıştırılması ve taşınması sırasında ortaya çıkacak çevresel etkilerin önlenmesine yönelik nasıl bir çalışma yürütülecektir? Gerek işçi sağlığı ve güvenliği gerekse çevre ve halk sağlığı konularında alınan önlemler nelerdir?
- Alandaki çalışma hangi kurum ve kuruluşlar tarafından yürütülmektedir? Alanda yürütülecek çalışmalara ilişkin program, takvim ve süreç nedir?
- Çalışmaların denetimi hangi kurum ve kuruluşlar tarafından yapılmaktadır?
- Alanda çalışan ve çalışmaları denetleyen özel kuruluşlar bünyesindeki “konusunda uzman ekiplerin” bu alandaki geçmiş deneyim ve uzmanlıkları nelerdir?
- Atıkların miktarına, niteliklerine ve alandaki dağılımına ilişkin tespitleriniz nelerdir?
- Alanda mevcut kirlilik ve etkilerine yönelik izleme ve ölçümler düzenli olarak gerçekleştirilmekte midir?
- Çalışmalarda gömülü atıkların çıkarılması sırasında karşılaşılabilecek acil durumların anında tespiti amacıyla, alanda radyoaktivite ve diğer tehlikeli maddelere yönelik anlık yersel ve atmosferik izleme yapılmakta mıdır? Yapılıyorsa şu ana kadar tespit edilen değerler nedir?
- 23.07.2024 tarihinden itibaren alanda ne kadar kazı çalışması yapılmış ve malzeme çıkarılmıştır? Alan dışına çıkarılan malzeme var mıdır, varsa nitelik ve miktarı nedir?
- Çalışmada çıkarılan malzemede radyoaktivite ve diğer tehlikeli maddelere yönelik anlık izleme yapılmakta mıdır ve daha detaylı analizler için numune alınmakta mıdır?
- Yapılıyorsa şu ana kadar tespit edilen değerler nedir?
- Başlatılan “temizlik” çalışması sonrasında alanın kullanımı için, “arazinin yeni sahipleri” tarafından ilgili kurumlara iletilen bir talep ve planlama var mıdır?"
