İzmir İl Sağlık Müdürlüğü Halk Sağlığı Hizmetleri Başkan Yardımcısı Dr. Metin Kızılelma, İzmir'de yenidoğan ve evlenecek çiftlere yapılan taramalar sayesinde birçok Spinal Muskuler Atrofi (SMA) vakasının önlendiğini veya erken teşhis edildiğini açıkladı. Dr. Kızılelma, yapılan taramalar sonucu pek çok taşıyıcı çiftin hastanelerin genetik birimlerine yönlendirildiğini belirtti. "Bu çiftler, hastalık riski olmadan sağlıklı bireylerin dünyaya gelmesi için her önlemi alabiliyor," dedi.
Koruyucu sağlık hizmetleri
Aile sağlığı merkezlerinin koruyucu sağlık hizmeti sunmak amacıyla kurulduğunu ifade eden Dr. Kızılelma, bu hizmetlerin temelinin anne, bebek ve çocuk sağlığına yönelik olduğunu kaydetti. Gebeliğin planlanmasından itibaren tüm hizmetlerin ücretsiz sunulduğunu hatırlatan Kızılelma, bebeklerin doğduğu andan itibaren metabolik ve genetik hastalıklar yönünden tarandığını ve aşılama programına alındığını belirtti. Yenidoğan tarama programı ile taranan hastalık sayısının altıya çıktığını söyleyen Dr. Kızılelma, en çok bilinen hastalığın SMA olduğunu vurguladı.
Erken teşhis ve müdahale
Dr. Kızılelma, "Yenidoğan tarama programı kapsamında taranan hastalıklar arasında fenilketonüri, hipotiroidi, biyotinidaz eksikliği, kistik fibrozis, konjenital adrenal hiperplazi ve SMA bulunuyor. Bebeğin topuğundan alınan birkaç damla kanla bu 6 hastalığa karşı tarama yapılıyor ve erken tanı konularak çocuğun gelişiminin olumsuz etkilenmesi engellenmiş oluyor," şeklinde konuştu.
Evlenecek çiftlere yönelik taramalar
SMA hastalığı ile ilgili bebeklerde topuktan alınan kanla tarama yapıldığını ifade eden Dr. Kızılelma, 2021 yılı aralık ayından itibaren evlenecek çiftlerin de tarandığını söyledi. "Taramaya erkekten başlıyoruz. Evlenmeden önce aldığımız kan örneğinin 3-4 gün içinde cevabını veriyoruz. Alınan kanda SMA taşıyıcılığı şüpheli çıkarsa, kadın eş adayından da kan alıyoruz. İkisi birden taşıyıcı çıkarsa, konu üzerine daha ciddi eğilmek gerekiyor," dedi.
Koruyucu sağlık hizmetlerinin önemi
Dr. Kızılelma, koruyucu sağlık hizmeti sunanların sağlık sisteminin gizli kahramanları olduğunu belirtti. "Bu tarama programlarının yanında aşılama hizmetleri çok önemlidir. Birçok aşıyla önlenebilir hastalığa karşı ülkemizde yürütülen genişletilmiş bağışıklama programı tüm dünyaya örnek gösterilebilecek bir programdır," diyerek İzmir'de yapılan aşılamaların önemine değindi.
Kanser erken teşhis tarama merkezleri
İzmir Sağlık Müdürlüğü Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar Birimi'ndeki Aile Hekimliği Uzmanı Müge Akiz, Kanser Erken Teşhis Tarama ve Eğitim Merkezi'nin (KETEM) koruyucu hizmetler verdiğini belirtti. 2014 yılından beri meme, rahim ağzı ve kolon kanseri taramaları yapıldığını ifade eden Akiz, "Amacımız erken tespit etmek. İzmir'de şu an 15 yerde bu hizmet veriliyor," dedi. Aile hekimleri, tarama için başvuran hastalar gerekli koşulları sağlıyorsa mamografilerini çektirerek sonuçları referans hastanelere yönlendiriyor.
