Agora, Grekçe'de "toplanma yeri" anlamına gelir ve Antik Yunan kentlerinde insanların alışveriş yaptığı, toplandığı, kamu işlerinin yürütüldüğü bir mekân olarak bilinir. İzmir'de MÖ 4. yüzyılda inşa edilen Smyrna Agorası, günümüze kadar ulaşmış Roma Dönemi kalıntılarıyla dikkat çekiyor.
Roma dönemi yeniden inşası
Smyrna Agorası, MS 178 yılında meydana gelen büyük depremin ardından Roma İmparatoru Marcus Aurelius'un desteğiyle yeniden inşa edildi. Bu yeniden yapılanma sürecinde, agora büyük ölçüde Roma mimarisi ile şekillendi. Bugün Smyrna Agorası'nda görülen yapılar, bu dönemin izlerini taşımaktadır.
Ticari ve sosyal işlevler
Agorada, devlet ve ticari agoralar olmak üzere iki ana fonksiyon vardı. Ticaretin yoğun olduğu bölgelerde esnaflar faaliyet gösterirken, bazilika gibi yapılar devlet işlerinin yürütüldüğü ve ticari anlaşmaların yapıldığı yerlerdi. Smyrna Agorası'ndaki bazilika, Antik Roma'nın en büyük bazilikalarından biri olup, hukuk ve ticari işlerin yapıldığı bir merkezdi.
Smyrna Agorası'nın mimari yapısı
Agoranın ortasında büyük bir avlu yer alır ve bu avlu sütunlu galerilerle çevrilidir. Bu yapının kuzeyinde bazilika, batısında ise üç nefli batı stoa bulunur. Batı stoanın kemerli bodrum katları, Roma Dönemi sonlarında sarnıç olarak kullanılmıştır. Ayrıca Faustina Kapısı, Roma İmparatoru Marcus Aurelius'un eşi Faustina'ya ithafen yapılmış görkemli bir anıtsal kapıdır.
Graffitiler: Antik sosyal yaşamın izleri
Smyrna Agorası'nda keşfedilen graffitiler, Roma Dönemi halkının günlük yaşamına dair önemli bilgiler sunar. Aşk, ticaret, spor, gemiler ve Hristiyanlık gibi konuları içeren bu çizimler, o dönemin sosyal hayatını yansıtır. Smyrna Agorası graffitileri, dünya arkeoloji literatüründe benzersiz bir yere sahiptir.
Devam eden kazı çalışmaları
Smyrna Agorası'nda 1933'te başlayan kazılar, günümüzde de devam etmektedir. Son yıllarda yapılan kazılar, agoranın yanı sıra Basmane Altınpark ve Kadifekale gibi alanlarda da sürdürülmektedir. Kazılar, Smyrna'nın tarihi yapısının daha da iyi anlaşılmasına katkıda bulunuyor.
