Bilim insanları, hedonik açlığı "açlık motivasyonuyla değil, zevk için yiyecek tüketme arzusu" olarak tanımlıyor.
Peki hedonik açlık nedir ve bundan nasıl kaçınabiliriz?
Hedonik açlık nedir?
Vücudumuz, besinlerden aldığımız enerjiyle çalışır. Kalori ihtiyacımızdan fazlasını yaktığımızda iştahımız artar. Bu, midenin beyne açlık sinyali gönderdiği bir hormonal sistemdir. Bu "fiziksel açlık" olarak bilinir. Hedonik açlık ise biyolojik açlık değil, sadece zevk için yeme isteğidir.
Leeds Üniversitesi'nden Prof. James Stubbs: "Neredeyse herkesin hedonik yeme alışkanlıkları var. Bazı insanlar için yiyecek, başkalarına kıyasla daha büyük bir zevk kaynağıdır."
Yeme Alışkanlıklarımızı Neler Etkiliyor?
Yeme alışkanlıklarımız zevk dışında, duygular, stres ve rahatsızlıktan kaçınma gibi faktörlerden de etkilenir. Bu durum, fiziksel açlık ve hedonik açlık arasındaki farkı bulanıklaştırabilir.
Peki insanlar zevk için hangi gıdalara yöneliyor?
Liverpool Üniversitesi'nden Dr. Bethan Mead: "Genelde doğal olarak yağ, tuz ve şeker oranı yüksek gıdalara yöneliriz. Bu gıdalar bize enerji ve zevk verir. Bu nedenle, zevk veren özellikleri mi yoksa fiziksel açlık mı bizi yönlendiriyor ayırt etmek zor olabilir."
Hedonik Açlık ve Obezite
Yüksek yağ, tuz ve şeker içeren gıdalar, hedonik açlığı tetikleyen faktörler arasındadır. Zevk için sağlıksız gıdalar tüketmek ise obeziteyle ilişkilendirilir.
Prof. Stubbs: "Etrafımız lezzetli, kolay erişilebilir ve yemeye hazır gıdalarla çevrili. Bu durum, modern toplumlarda kilo alma ve obezite için ortam hazırlıyor."
Peki Hedonik Açlık Kontrol Altına Alınabilir mi?
Uzmanlara göre, teorik olarak zevk için yemekte herhangi bir sorun yok. Asıl sorun, fazla yeme, bağımlılık ve obeziteye yol açmasıdır.
Türkiye'de yapılan bir araştırma, hedonik açlığın fazla kilolu yetişkinlerde arttığını ve kendine güvenin azaldığını gösteriyor.
Peki hedonik açlık nedeniyle fazla gıda tüketmekten nasıl kaçınabiliriz?
Dr. Mead: "Araştırmalar bize insanların kilo verdikçe hedonik açlığın azalabileceğini gösteriyor."
Kilo vermek, yeni yeme alışkanlıkları edinmek ve sağlıklı bir yaşam tarzına geçiş zor olabilir. Fakat Prof. Stubbs, bunu zevkli bir hale de getirebileceğimizi söylüyor.
Örneğin: Fiziksel aktivitenizi artırmak istiyorsunuz. Size keyif veren aktiviteleri düşünün. Spor salonuna gitmek zorunda değilsiniz. Belki arkadaşlarınızla yürümek veya dans etmek daha keyifli olabilir.
Bilinçli yemek, hedonik açlığa dayalı fazla gıda tüketmekten kaçınmanın bir yoludur.
Prof. Stubbs: "Ama lahana diyet çok uzun sürmez." Bunun yerine gıda tüketimi konusunda daha dengeli bir yaklaşım öneriyor.
"İnsanların hedonik gıda tüketmelerini durdurmak istemiyoruz. Bu zevki sağlıklı beslenmeye doğru yeniden yöneltmek istiyoruz."
