İnsanlık tarihinin en büyük başkaldırılarından biri, 1791 yılının 22 Ağustos’u 23 Ağustos'a bağlayan gece o zamanki adıyla Santo Domingo’da (bugünkü Haiti ve Dominik Cumhuriyeti) başladı. Batılı sömürgeciler tarafından Afrika’dan zorla Yeni Dünya’ya getirilen köleler, Fransız sömürge yönetimine karşı özgürlüklerini kazanmak için ayaklandılar. Bu ayaklanma, tarihe Haiti Devrimi olarak geçti ve 5 yıl süren mücadelenin sonunda köleler bağımsız bir devlet kurmayı başardı.
Haiti, bu devrimle birlikte hem köleliği kaldıran hem de kölelerden oluşan ilk özgür devlet olarak tarihe geçti. Bu devrim, köleliğe karşı yürütülen mücadelenin simgesi oldu.
Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO), 1998 yılında bu tarihi devrimin yıl dönümü olan 23 Ağustos’u “Uluslararası Köle Ticaretinin Anılması ve Köleliğin Kaldırılması Günü” olarak ilan etti. İlk kutlamalar 1998’de Haiti’de, bir yıl sonra ise Senegal’in Goree Adası’nda gerçekleştirildi. Goree Adası, Afrika’dan köle ticaretinin yapıldığı önemli bir liman olarak tarihte kara bir iz bıraktı.
Köleliğin kaldırılması
Dünya genelinde kölelik karşıtı yasalar 19. yüzyılın başlarından itibaren yürürlüğe girmeye başladı. İngiltere ve ABD, köle ticaretini 1807'de yasaklayan ilk ülkeler oldu ve diğer Avrupa ülkeleri de bu süreci izledi. Osmanlı İmparatorluğu'nda kölelik, Sultan Abdülmecid döneminde, 1847’de bir fermanla yasaklandı.
Daha sonra, Suudi Arabistan ve Yemen, 1962'de Birleşik Krallık’ın baskısı altında köleliği kaldıran son ülkelerden oldu. Moritanya ise 1981 yılında köleliği yasaklayan son ülke oldu, ancak kölelik karşıtı ilk yasasını ancak 2007 yılında yürürlüğe koyabildi.
1926’da Milletler Cemiyeti, dünya genelinde köleliği yasakladı ve daha sonra Birleşmiş Milletler bu hükmü teyit etti. Ancak günümüzde bile Çad, Moritanya, Nijer, Mali ve Sudan gibi ülkelerde kölelik hala ciddi bir sorun olmaya devam ediyor.
23 Ağustos, dünya genelinde köle ticaretine karşı verilen mücadelenin ve insanlık tarihinin bu karanlık sayfasının hatırlanması için önemli bir gün olarak anılıyor.