1930 yılında İngiliz Psikanaliz Derneği’nin önde gelen üyelerinden Psikolog John Carl Flügel, Freud’un fikirlerinden ilham alarak “The Psychology of Clothes” (Giysilerin Psikolojisi) adlı kitabını yayınladı. Bu kitap, kıyafetlerin psikolojisi üzerine yazılan ilk eserdi ve Flügel, bu konuda ne kadar az çalışma olduğunu dile getiriyordu. Yıl 2024 olsa da, moda psikolojisi üzerine yayınlanan kitap sayısı hâlâ oldukça az. Ülkemizde ise bu konuda yazılmış ilk kitap “Moda Psikolojisi” olacak. Hem moda hem de psikoloji eğitimi almış biri olarak, bu iki alana duyduğum derin ilgiyle bu kitabı kaleme aldım. Çok yakında okuyucularıyla buluşacak olan “Moda Psikolojisi” kitabımın haberini ilk kez Uplifers okuyucularıyla paylaşmak istiyorum.
Moda psikolojisinin tanımı ve önemi
Moda psikolojisi, uygulamalı psikolojinin bir dalı olup, moda ve insan davranışları arasındaki ilişkiyi anlamak ve açıklamak için psikolojik teorileri ve ilkeleri kullanır. Giyim seçimlerimizin birbirimizi algılama ve yargılama şeklimiz üzerindeki etkilerini araştırır. Moda psikolojisi, modanın bireyler ve toplum üzerindeki psikolojik etkisini analiz etmemizi sağlar. Bu kapsamda tüketici davranışları, beden algısı üzerindeki etkiler ve sürdürülebilirlik gibi konular moda psikolojisinin incelediği başlıca alanlar arasında yer alır.
Giysiler ve psikolojik etkileri
Giysilerimiz, hem kendi duygu durumumuzu hem de başkalarının bizi nasıl algıladığını etkiler. Örneğin, güçlü hissetmek veya özgüvenimizi artırmak istediğimizde tercih ettiğimiz kıyafetler, bu duygularımızı doğrudan etkileyebilir. Amerika’da 1980’li yıllarda kadınlar için cam tavanların yavaş yavaş kırıldığı dönemde, Donna Karan gibi moda devleri tarafından tasarlanan “power suit” (güç takımı) gibi kıyafetler, kadınların iş dünyasında kendilerine güven duymalarına yardımcı oldu. Bu kıyafetler, sadece bir moda unsuru olmanın ötesinde, kadınların iş hayatında kendilerini daha güçlü hissetmelerini sağladı.
Giysilerin psikolojik etkilerine dair araştırmalar
Moda psikolojisi, giysilerin düşüncelerimizi ve davranışlarımızı nasıl etkilediğini inceleyen araştırmalarla destekleniyor. Northwestern Üniversitesi’nde yapılan “Laboratuvar Önlüğü Araştırması” bu etkileri gözler önüne seriyor. Bu araştırmada, iki denek grubuna laboratuvar önlüğü giydirilerek bazı görevler yapmaları istendi. Bir gruba giydikleri önlüğün doktor önlüğü olduğu söylenirken, diğer gruba bu önlüğün bir ressam önlüğü olduğu belirtildi. Doktor önlüğü giydiklerini düşünen denekler, göreve daha ciddi yaklaşıp daha iyi performans gösterdiler. Bu durum, giysilerin psikolojik etkilerine güzel bir örnek oluşturuyor.
