Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), geçtiğimiz günlerde gazeteci Fatih Altaylı ve eski DPT Planlama Uzmanı Prof. Dr. Uğur Emek tarafından ortaya atılan iddialara karşı harekete geçti. Söz konusu iddialar, EPDK yönetiminin depolamalı Rüzgar Enerjisi Santralleri (RES) ve Güneş Enerjisi Santralleri (GES) için önlisans başvurularında "milyarlarca dolarlık vurgun yaptığı ve rant dağıttığı" yönündeydi.
İddialar ve yanıt
Fatih Altaylı ve Uğur Emek, EPDK’nın, kimsenin haberi olmadan bir gecede yönetmelik çıkarıp, depolamalı RES ve GES projeleri için önlisansları dağıttığını öne sürmüştü. Ancak EPDK, yaptığı yazılı açıklamada bu iddiaları kesin bir dille reddetti. EPDK, yönetmelik değişikliklerinin Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmesinin yasal zorunluluk olduğuna dikkat çekti. Bu tür düzenlemelerin aniden yapılmasının yasal mevzuatla bağdaşmadığını vurguladı.
Yasal dayanak ve kanuni açıklamalar
Açıklamada, depolamalı RES ve GES önlisans sürecinin 5 Temmuz 2022 tarihinde yürürlüğe giren bir kanunla başladığı belirtildi. Bu kanunla birlikte, bu tür projelerde ihale ve yarışma yapılmaksızın, emre amade olmayan rüzgar ve güneş enerjisinin depolanarak sisteme bağlanması amacı güdülmekte olduğu ifade edildi.
Tazminat davası ve hukuki adımlar
EPDK, Altaylı ve Emek’in açıklamalarının gerçeği yansıtmadığını belirterek, haklarında suç duyurusunda bulundu. Ayrıca, kuruma karşı yapılan asılsız suçlamaların kendilerine zarar verdiğini vurgulayan EPDK, bu kişiler hakkında tazminat davası açacaklarını duyurdu.
Önlisans başvurularının alınmasından 4 ay önce sürecin resmiyet kazandığı ve Resmi Gazete'de yayımlarak yürürlüğe girmesi ile de konudan tüm Türkiye'nin haberdar olduğu ifadelerine yer verilen açıklamada, şu ifadelere yer verildi:
"Kurumumuz tarafından önlisans başvurularının alınmasından '2 ay önce' sürecin teknik detaylarını içeren bir taslak hazırlanmış ve 'kamuoyu' görüşüne açılmıştır. Bu taslağa son şekli verilmeden önce enerji sektörünü takip eden, ilgisi olan herkesin katkısı alınmış bu süreç de tamamen kamuoyunun gözleri önünde, şeffaf bir biçimde ilerleyerek tamamlanmıştır. Vatandaşlarımızın da katkısı ile son şekli verilen söz konusu yönetmelik Kurulumuz tarafından görüşülerek kabul edilmiş ardından yine Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Görüldüğü üzere 1 gecede yönetmelik çıkarılması ve sessiz sedasız önlisans dağıtılması söz konusu değildir. 19 Kasım 2022-28 Eylül 2023 tarihleri arasında kurumumuza 5 bin 968 adet başvuru yapılmıştır. Önlisans sürecinde de EPDK tarafından sık sık kamuoyuna bilgilendirme yapılmış, yatırımcının bu alandaki ilgisi kamuoyu ile paylaşılmıştır. Söz konusu 5 bin 968 adet başvuru, birbirinden farklı yaklaşık bin 500 adet şirket tarafından yapılmıştır. Sırayla alınan başvurular kurumumuz tarafından titizlikle değerlendirilmiş ve hazırlıklarını eksiksiz yapan 263 şirkete 663 önlisans verilmiştir”
“EPDK yönetimi yakınlarına önlisans vermek için sadece online başvuruları kabul etti. Belgelerini hazırlamak isteyen yatırımcılara yeterince süre tanınmadı” iddialarına da cevap verilen açıklamada, EPDK'ya yapılan önlisans başvuruları depolamalı yatırımlar konusunun gündemde dahi olmadığı Mayıs 2019 tarihinden beri çevrimiçi olarak yapıldığının tüm sektör oyuncuları tarafından bilindiği, önlisans sürecinde istenen belgelerin ise 10 yılı aşkın bir süredir EPDK'nın internet sitesinde yer aldığı vurgulandı.
"İddia sahibi bu yorumu ile de enerji sektöründen habersiz olduğunu göstermiştir"
EPDK'nın bu konuda herhangi bir gizli iş yapması, bazı çevreleri kayırmasının söz konusu olmadığı ifade edilen açıklamada, hiçbir ayrım yapılmaksızın, kurumsal tarafsızlık prensibi ile tüm başvuruların sırasıyla alındığı kaydedildi. Açıklamada, “EPDK 19 Kasım'daki yönetmelik değişikliği ile depolamalı RES/GES yatırımları için önlisans vererek yetkisini aştı. Enerji Bakanı bu duruma kızgın olduğu için yeni ihaleye çıktı” iddialarına ilişkin ise şu ifadelere yer verildi:
“5 Temmuz 2022 tarihinde yürürlüğe giren kanunla kurumumuza görev olarak verilen depolamalı RES/GES yatırımlarına ilişkin ön lisans sürecinde bir yetki aşımı kesinlikle söz konusu değildir. Enerji ve Tabii Bakanlığımızın açtığı kasım ayında ilan ettiği enerji lisans tahsisi ihalesinin ise depolamalı RES/GES yatırımları önlisans süreci ile bir ilgisi yoktur. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı uygun gördüğü hallerde kapasite tahsis ve YEKA ihaleleri yapmaktadır. Bu ihalelerde alım garantisi ve süre ihale kapsamında belirlenmektedir. Ayrıca depolamalı RES/GES yatırımları için kurumumuzca verilen herhangi bir alım garantisi, fiyat ya da süre söz konusu değildir. Bu arada EPDK'nın sorumluluğuna kanunla verilen ve 19 Kasım 2022 tarihindeki yönetmelik değişikliği ile başlayan önlisans sürecinde Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanımız Sn. Fatih Dönmez'dir. Bahsedilen ve kasım ayında ilan edilen ihale sürecinde ise Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanımız Sn. Alparslan Bayraktar'dır. Dolayısıyla iddia sahibi bu yorumu ile de enerji sektöründen habersiz olduğunu göstermiştir.”
"Bu hesaplamalar tamamen hayal mahsulüdür"
“Türkiye, kurulu gücünün yarısı kadar elektrik tüketebiliyorken EPDK elektrikte kurulu gücü artırmaya karar vermiştir” iddiasının da yer verildiği açıklamada, kurulu gücü artırmaya karar verildiği iddia edilen kaynakların ‘yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklar' olduğu ve bu kaynakların enerjide dışa bağımlılığının azaltılmasına katkı sağladığı aktarıldı.
“Cumhurbaşkanı'nın gideceğini anlayan EPDK yönetimi acele ile 6 dolar-centlik lisans tarifesi kapsamında önlisans dağıttı. Bu rakam 3,375 dolar-cent olabilirdi. Bu fark sebebi ile elektriğe 30 yıl içerisinde 129,6 milyar dolarlık fatura ödenecek. Bu rakam 56 milyar dolar daha düşük olabilirdi? EPDK yönetimi 56 milyar dolarlık vurgun yaptı” iddiasının yer aldığı açıklama, şöyle devam etti:
“1 Mayıs 2023 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanan Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile belirlenen 6 dolar-cent'lik tarife EPDK tarafından belirlenmemiştir. Enerji sektörü ile asgari düzeyde ilgisi olanların bileceği üzere anılan düzenleme 01/07/2021 tarihinden 31/12/2030 tarihine kadar işletmeye girecek olan YEK Belgeli yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı elektrik üretim tesisleri için uygulanacak fiyatları ve süreleri kapsamaktadır. Bu fiyatların ve sürelerin belirlenmesi EPDK'nın görev alanında değildir ve EPDK'nın bu alanda fiyat ve süre belirleme yetkisi de yoktur. Herkesin ulaşabileceği Cumhurbaşkanlığı kararında 30 yıl ibaresi ise yer almamaktadır ve uygulanacak süre 10 yıl olarak düzenlenmiştir. Ayrıca kararda güncelleme formülleri ile birlikte rüzgar ve güneş için 4,95-6,05 dolar-cent aralığında, depolamalı rüzgar ve güneş için ise 5,85-7,15 dolar-cent aralığında bir tarife düzenlenmiştir. YEKA projeleri kapsamında Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının yapacağı ihalede taban fiyat olarak güneş için 3,25 dolar-cent rüzgar için 3,5 dolar-cent her ikisi için tavan fiyat olarak ise 5,50 dolar-cent belirlenmiştir. Bu bilgiler ışığında 129,6 milyar dolarlık ve 56,7 milyar dolarlık bu hesaplamalar tamamen hayal mahsulüdür. Var olmayan 30 yıllık alım süresi ve teşvikler ile bu rakamlara ulaşıldığı anlaşılmaktadır. Bu arada EPDK'nın verdiği bir alım garantisi yoktur unutulmamalıdır ki hiçbir düzenleyici kurum alım garantisi vermez/veremez böyle bir yetkisi yoktur. Kurumumuz da hiçbir yatırımcıya böyle bir garanti vermemiştir, vermesi de mümkün değildir.”
Maddi ve manevi tazminat davası açılacak
Öte yandan EPDK Başkanı ve yöneticileri hakkında iddiaları ortaya atan kişiler hakkında maddi ve manevi tazminat davası dahil olmak üzere hukuki sürecin başlatıldığı belirtildi.
