Etiketleme ve çocuk psikolojisi | Nasıl etkiler yaratıyor?

Ebeveynler ya da bakım verenlerin, çocukları olumlu pekiştirmelerle desteklemesi gerekiyor. Çünkü çocukları olumsuz kelimelerle etiketlemek, onların kişilik gelişimini ve sosyal ilişkilerini etkileyebilir. Örneğin, 'tembel' veya 'korkak' gibi etiketler, çocukların kendilerine olan güvenini zayıflatabilir ve başarıları üzerinde olumsuz bir etki yaratabilir. Olumlu etiketlemeler ise çocukların benlik algısını güçlendirir ve daha pozitif bir gelişim sağlar. Nöropsikolog Merve Tuğçe Doğru'ya göre, çocukların 'farklı' hissettirilmesi bile olumsuz duygusal tepkilere yol açabilir, bu nedenle etiketleme yerine olumlu destekleme önem taşır. 

Çocuklara yönelik sık kullanılan olumsuz etiketler arasında şunlar bulunmaktadır:

• "Çok şımarıksın."
• "Yaramazsın, asla uslanmıyorsun."
• "Hiçbir işe yaramıyorsun."
• "Çok korkaksın."
• "Sen asla başarılı olamazsın, boşuna uğraşıyorsun."
• "Çok hareketli, beş dakika yerinde oturmaz."
• "Her yeri kırıp döktü!"

Bu tür etiketlemeler, çocukların davranışlarını ve kişilik özelliklerini belirli bir kalıp içinde değerlendirerek sınıflandırma anlamına gelir. Nöropsikolog Merve Tuğçe Doğru'ya göre, bu etiketler çocukların sosyal normlara uygun olmayan davranışlarını pekiştirebilir ve kişilik gelişimlerini olumsuz etkileyebilir. Özellikle nörolojik rahatsızlığı olan çocukların aşırı korumacı yaklaşımlarla 'hasta' olarak etiketlenmesi, sosyal dışlanmaya ve duygusal zorluklara neden olabilir. Bu durum, çocukların özgüvenini zedeler, olumsuz bir benlik algısı oluşturabilir, sosyal izolasyona yol açabilir, akademik başarılarını etkileyebilir ve ileriki yaşamlarında kalıcı etkiler bırakabilir.

Olumlu etiketleme nasıl yapılır?

Olumlu etiketleme, çocukların gelişimine pozitif bir katkı sağlamak için önemli bir araçtır. Nöropsikolog Merve Tuğçe Doğru'ya göre, çocukları etiketlemek yerine onların güçlü yönlerine ve potansiyellerine odaklanarak desteklemek gerekmektedir. İşte olumlu etiketlemeyle ilgili bazı önemli noktalar:

• Güçlü yönlerini vurgulamak: Çocuğun hangi alanlarda başarılı olduğunu ve güçlü olduğunu keşfetmek ve bu güçlü yönlerini vurgulamak, çocuğun kendine olan güvenini artırır.

• Pozitif pekiştirmeler kullanmak: Çocuğun olumlu davranışlarını gözlemleyip onları takdir etmek ve bu davranışları teşvik etmek, istenmeyen davranışları düzeltmek için daha etkili bir yöntemdir.

  İnsanlar kış aylarında neden daha hızlı yaşlanır?

• Bireysel farklılıkları desteklemek: Her çocuğun farklı ilgi alanları ve yetenekleri olduğunu kabul ederek, bu farklılıkları desteklemek ve çocuğun kendi potansiyelini keşfetmesine olanak sağlamak önemlidir.

• Özgün ve cesaretlendirici ifadeler kullanmak: Çocuğa yöneltilen etiketler, onun öz benliğini ve potansiyelini yansıtmalıdır. Örneğin, "Matematikte çok başarılısın" gibi çocuğun gerçek başarılarına odaklanan ifadeler kullanmak, onun motivasyonunu artırır ve kendine olan inancını güçlendirir.

• Profesyonel destek almak: Çocuğun yaşadığı zorluklarla başa çıkmada profesyonel destek almak önemlidir. Örneğin, çocuğun davranışlarındaki altında yatan duygusal yükleri anlamak ve çözüm aramak, etiketlemenin olumsuz etkilerini azaltabilir.

Olumlu etiketleme, çocukların kişisel ve akademik gelişimlerini destekleyerek, onların daha sağlıklı bir benlik algısıyla büyümelerine yardımcı olabilir.