Yüksek enflasyon ortamında şirketlerin finansal tabloları, gerçek ekonomik durumu yansıtmakta zorlanıyor. Enflasyon muhasebesi düzenlemeleri, parasal olmayan varlıkların güncel piyasa değerlerine göre düzeltilmesini sağlayarak işletmelere finansal esneklik sunuyor. Universal & Partners Yönetim Kurulu Başkanı Serbest Muhasebeci ve Mali Müşavir Mustafa Köksoya, bu uygulamanın faydalarını ve karşılaşılan zorlukları detaylı bir şekilde değerlendirdi.
Enflasyon muhasebesi nedir?
Enflasyon muhasebesi, yüksek enflasyon dönemlerinde şirketlerin bilançolarında yer alan parasal olmayan varlıkların gerçek değerini yansıtan bir düzenleme yöntemidir. Özellikle taşınmazlar ve uzun vadeli varlıklar, enflasyon karşısında değer kaybına uğrar ve bu durum şirketlerin mali tablolarında yanıltıcı sonuçlara yol açar.
Köksoya, bu durumu şu sözlerle özetledi: “Bir şirketin yıllar önce edindiği bir fabrika binasının değeri, bugünkü enflasyon oranları göz önüne alındığında oldukça düşük kalıyor. Bu da işletmelerin borçlanma kapasitesini ve mali yapısını olumsuz etkiliyor.” Enflasyon muhasebesi ile bu varlıkların değeri, güncel ekonomik koşullara göre yeniden hesaplanarak şirketlerin mali tabloları gerçeğe en yakın şekilde düzeltiliyor.
Bilançolara gerçek değerin yansıtılması
Enflasyon muhasebesiyle, şirketlerin finansal tablolarındaki parasal olmayan varlıklar enflasyon katsayısına göre yeniden düzenleniyor. Köksoya, “Geçmişte edinilen varlıklar enflasyon karşısında büyük değer kaybına uğramış durumdaydı. Bu uygulama ile bu değerlerin gerçek piyasa değerine getirilmesi, işletmelerin mali dengelerini iyileştirecek” dedi. Özellikle finansal tablo analizinde, varlıkların güncel değeri üzerinden hesaplama yapılması, şirketlerin borçlanma kapasitelerini artıracak ve kredi alabilmelerini kolaylaştıracak.
Bu durum, hem iç hem de dış finansman kaynaklarına erişimi kolaylaştıracak bir adım olarak öne çıkıyor. Köksoya, “Kredi teminatlandırmaları daha doğru bir şekilde yapılacak, bu da işletmelerin öz kaynak yapısının sağlıklı kalmasını sağlayacak” diyerek, enflasyon muhasebesinin işletmeler üzerindeki pozitif etkilerine vurgu yaptı.
Uygulama süreci ve zorlukları
Enflasyon muhasebesi, 2003-2004 yıllarında Türkiye’de uygulanmış ve bu dönemde enflasyonun yarattığı tahribatı hafifletmek için kullanılmıştı. 2024 itibarıyla yeniden hayata geçirilen düzenlemeler, özellikle yüksek enflasyonun sürdüğü ekonomik ortamlarda şirketlerin mali tablolarının gerçeğe en yakın şekilde düzenlenmesini sağlıyor.
Mustafa Köksoya, Gelir İdaresi Başkanlığı’nın belirlediği kriterlere uyan şirketlerin enflasyon muhasebesinden yararlanabileceğini belirtti. Ancak uygulamada bazı zorlukların olduğunu da ekleyerek, “Matematiksel hesaplamalar doğru yapıldığında enflasyonun etkisi minimuma indirilse de, özellikle uzun süredir düzeltilmeyen bilançolarda bu işlem biraz zaman alabilir” dedi. Bunun yanı sıra, yeni düzenlemelerin tam olarak oturması ve şirketlerin bu sürece adapte olmasının zaman alacağına da dikkat çekti.
Küresel ekonomik krizlerin etkisi
Dünya genelindeki ekonomik krizler, Türkiye’deki şirketleri de zor durumda bırakıyor. Mustafa Köksoya, küresel ekonomik sorunların enflasyonu tetiklediğini ve bu sürecin şirket bilançolarına olumsuz yansıdığını belirtti. “Uluslararası alanda rekabet gücü düşen ve hammadde maliyetleri artan Türk şirketleri, bu süreçte finansal zorluklarla karşı karşıya kaldı” diyerek, enflasyon muhasebesinin bu tür olumsuzlukların bir nebze de olsa önüne geçebileceğini vurguladı.
Köksoya’ya göre, pandemi sonrası dönem birçok ülke ekonomisinde güven sorunlarına yol açtı ve dış borç bulma süreçlerini daha da zorlaştırdı. Türkiye’deki işletmeler de bu süreçten olumsuz etkilenerek parasal olmayan varlıklarının değer kaybıyla karşı karşıya kaldı. Enflasyon muhasebesi, işletmelerin bu kayıplarını telafi edebilmek adına hayati önem taşıyor.
"İşletmelerin geleceğini güçlendiriyor"
Mustafa Köksoya, bu yeni düzenlemelerin iş dünyasında dengeleri olumlu yönde değiştireceğini ve işletmelerin daha güvenilir mali tablolar sunarak büyüme potansiyellerini artırabileceğini belirtti. Köksoya, "2024’te devreye alınan enflasyon muhasebesi, şirketler için bir fırsat yaratıyor. Doğru uygulandığında, işletmelerin mali durumlarını düzeltip ekonomik krizlerin etkilerini hafifletecek" diyerek sözlerini noktaladı.
