Türkiye'de emeklilik sistemi, 2006/2008 yıllarında çıkarılan 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu (SSGSSK) ile büyük değişikliklere uğradı. Ancak bu değişiklikler, zamanla daha büyük adaletsizliklere yol açtı.
Prof. Dr. Aziz Çelik, BirGün’de kaleme aldığı yazısında “AK Parti’nin oluşturduğu ucube emeklilik sistemi daha da adaletsiz hale geliyor. 2024 yılının ikinci yarısında emekli olanlar 2025 yılında emekli olacaklardan yaklaşık yüzde 30 daha fazla aylık alacak. Aynı şartlara sahip emekliler arasında uçurum artacak” ifadelerini kullandı.
"Yüzde 30’luk fark kaçınılmaz"
5510 sayılı Kanun’a göre, yaşlılık aylığı bağlama sistemi köklü biçimde değişti. Ortalama aylık kazanç ve aylık bağlama oranı (ABO), emekli maaşlarının hesaplanmasında temel unsurlar olarak öne çıkıyor. Ancak bu hesaplama sistemi, özellikle yüksek enflasyon dönemlerinde önemli bir boşluk bırakıyor. Bu boşluk, 2024 ve 2025 yılları arasında emekli olacaklar için büyük farklar yaratacak.
Çelik’e göre 2024'ün ikinci yarısında emekli olan 2025'te emekli olandan ömür boyu daha fazla emekli aylığı alacak. Çelik bu farkı “Hem de öyle böyle fazla değil! Emeklilik sistemi tepeden aşağı adaletsiz ve eşitsiz! 2024 ve 2025 emeklileri arasındaki fark bunlardan biri. O yüzden emekliliği hak edenler için 2025’i beklemeden emeklilik başvurusu yapmak yararlı olacak” sözleriyle dile getirdi.
Emeklilik sistemindeki adaletsizliklerin en büyüğüyle karşı karşıya olunduğuna dikkat çeken Çelik, “5510 sayılı SSGSSK’deki kurallar nedeniyle 2024 ve 2025'te işçi ve Bağ-Kur emeklileri için inanılmaz bir adaletsizlik ortaya çıkacak! Emekliliği hak eden ve aynı şartlara sahip iki işçiden biri 2024'ün ikinci yarısında diğeri 2025'in ilk yarısında emekli olduklarında aralarındaki yaşlılık aylığı farkı yüzde 30 civarında olacak! Bu fark enflasyon oranına göre birkaç puan yukarı veya aşağıda inebilir ama yüzde 30’luk fark kaçınılmaz ve bu fark daha sonra da korunacak büyük bir fark” diye yazdı.
Güncelleme kat sayısı belirleyici
5510 sayılı Kanun’ın 29. maddesine göre işçi ve kendi hesabına çalışan sigortalılar ile Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihten sonra (Ekim 2008) ilk defa sigortalı olarak çalışmaya başlayan memurların yaşlılık aylığı, ortalama aylık kazancı ile aylık bağlama oranının çarpımı sonucunda bulunan tutar olduğunu hatırlatan Çelik, 2024 ile 2025’teki farkın nedenini şöyle anlattı:
“2024 yılı için enflasyon yüzde 38 ve büyüme de yüzde 5 olursa Aralık 2024 ayında emekli olanlar yüzde 33, eğer enflasyon yüzde 40 ve büyüme yüzde 5 olursa yüzde 31 oranında daha fazla zam alırlar. Örneğin Aralık 2024’te emekli olan 20 bin TL emekli aylığı alabilecekken, Ocak 2025’te başvurursa 15 bin lira civarında aylık alabilir. Bu oranlar enflasyon ve büyüme oranlarına göre bir miktar değişir. Ancak her durumda 2024 güncelleme katsayısı 2024 yılında emeklilere yapılan artışların çok altında kalacağı için emekli aylıkları arasında yaklaşık yüzde 30 fark kaçınılmaz.”
