Ege Üniversitesi Botanik Bahçesi Herbaryum Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Hasan Yıldırım, sosyal medyada gördüğü ve farklı tür olduğunu düşündüğü bitkinin izini sürüp Türkçe “Muğla emceği” adıyla bilim dünyasına kazandırdı. Ege Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Necdet Budak, başarılı bilim insanı Prof. Dr. Hasan Yıldırım’ı ve ekibini tebrik ederek başarılar diledi.
Muğla’nın Fethiye ilçesi sınırlarında, Göcek tüneli civarındaki serpantin olarak bilinen ve Demir, Krom, Magnezyum gibi ağır metallerce zengin topraklarda yayılış gösteren ve halk arasında 'Emzikotu' veya 'Emcekotu' olarak bilinen, bilimsel adı 'Onosma' olan cinse ait yeni bir tür keşfedildi.
Bir fotoğraf ile yola başladı
Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Yıldırım, Muğla'nın Akyaka bölgesinde yaşayan doğasever Yasemin Silier'in paylaştığı bitki fotoğraflarından yola çıkarak çalışmalara başladı. Daha sonra Muğla'da bitkiler üzerine amatör çalışmalar yapan emekli İngilizce öğretmeni Bülent Elmas ile Göcek Tüneli yakınlarındaki alana giden Prof. Dr. Yıldırım, türe ait örnekler topladı. Doktora öğrencisi Tuğkan Özdöl ile çalışmaları yoğunlaştıran Prof. Dr. Yıldırım, Türkiye'de Onosma cinsi uzmanı olan Mersin Üniversitesi Biyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Rıza Binzet'i de sürece dahil etti.
Yeni tür keşfi ve bilimsel yayın
Ege Üniversitesi ve Mersin Üniversitesi bünyesinde yürütülen ortak çalışmalar sonucunda bitkinin yeni bir tür olduğu sonucuna varıldı. Daha önce birçok doğasever tarafından fotoğraflanan ‘Muğla emceği’, Doğu, Güney ve İç Anadolu’da yaygın bir tür olan ‘Kaya emceği’ (Onosma alborosea) ile karıştırıldığı için hep yanlış tanımlanmıştı. Prof. Dr. Yıldırım, bu türün detayda ‘Kaya emceği’ ile aynı grupta dahi olmadığını belirtti. Prof. Dr. Rıza Binzet’in öncülüğünde yazılan makale, uluslararası önemli bir Taksonomik Botanik Dergisi olan Yeni Zellanda kökenli Phytotaxa dergisinde yayınlanarak ‘Muğla emceği’ olarak bilim dünyasına tanıtıldı.
300 türe sahip en zengin cins
Prof. Dr. Hasan Yıldırım, “Onosma cinsi dünya genelinde yaklaşık 300 türe sahip olup, Hodangiller (Boraginaceae) ailesinin tür bakımından en zengin cinsidir. Cinsin çoğu türü Asya, Orta Asya ve Akdeniz havzasındaki bozkırlarda ve açık alanlardaki habitatlarda yayılış gösterir. Cinsin çeşitlilik merkezleri Türkiye, İran ve Orta Asya’dır. Ülkemizde toplamda keşfedilen bu yeni türle beraber 105 tür bulunmakta ve toplam ülkemize has olan endemik sayısı da 62’ye yükselmiştir. Bu da Onosma cinsinin ülkemizde yaşayan türlerinin yüzde 60’ının endemik olduğunu göstermektedir” dedi.
Türün korunması için adımlar atılıyor
Prof. Dr. Yıldırım, bitkinin bugüne kadar yapılan saha çalışmalarında sadece Fethiye sınırlarında yayılış gösterdiğini ve popülasyonlarının özellikle yola yakın yamaçlarda olması nedeniyle yol genişletme çalışmalarından dolayı oldukça zarar gördüğünü vurguladı. Bu türün neslinin korunması adına tür eylem çalışmalarının başlatılmasının büyük önem arz ettiğini dile getirdi.