Kretase döneminin sonlarında, yaklaşık 10 kilometre genişliğindeki bir asteroit Dünya’ya çarptı. Çarpışmanın ardından gelen termal radyasyon, yangınlar ve tsunamiler, birçok canlıyı anında yok etti. Atmosfere fırlatılan tonlarca erimiş kaya, sertleşerek ölümcül cam parçalarına dönüştü ve yeryüzüne düşerek birçok hayvanı öldürdü. Bu olay, canlı türlerinin yaklaşık dörtte üçünün yok olmasına neden oldu. Ancak bazıları hayatta kalmayı başardı.
Hayvanlar nasıl hayatta kaldılar?
2004 yılında Colorado Boulder Üniversitesi’nden Douglas Robertson ve meslektaşları, saklanma hipotezini öne sürdüler. İlk saatlerde hayatta kalma şansı en yüksek olan hayvanlar, serin ortamlara kaçabilenlerdi. Timsahlar, kertenkeleler, kuşlar ve memeliler gibi bazı türler yeraltına veya suya sığınarak hayatta kaldılar.
Bu ilk darbe, küçük bedenli, tünel kazabilen ya da yarı suda yaşayan canlıları ödüllendirdi. Büyük dinozorlar bu kriterlere uymadığından, çoğunlukla yok oldular.
Sonraki zorluklar ve hayatta kalma stratejileri neydi?
İlk felaketten sağ çıkanlar, daha sonra karşılaştıkları zorluklarla başa çıkmak zorundaydılar. Yeryüzü, geniş yangınlar ve “Kış etkisi” olarak bilinen, Güneş ışığını engelleyen atmosferik toz ve is tabakası nedeniyle karanlığa büründü. Ormanlar yok oldu ve fotosentez durdu, bu da otçulların ve dolayısıyla etoburların yiyecek bulamamasına yol açtı.
Ancak telaşsız böcek yiyiciler, leşçiler ve tohum yiyiciler, bu zorlu dönemde hayatta kalmayı başardılar. Wisconsin Üniversitesi’nden paleontolog Peter Sheehan, bu dönemde besin zincirlerinin canlı biyokütle yerine döküntüye dayalı olduğunu ve yeterli besin kaynağının mevcut olduğunu belirtiyor.
Dinozorlardan sonra memelilerin yükselişi
Yok oluşun ardından, memelilerin ani yükselişi dikkat çekicidir. Asteroit çarpması, dünyanın etrafına ince bir iridyum tabakası bıraktı. Bu katmanın altındaki fosiller, dinozorların hâkimiyetini gösterirken, üstünde ise memelilerin yükselişi gözlemleniyor.
Eteneliler (doğrudan atalarımız), bu dönemde hayatta kalmayı başaran ve sonrasında çeşitlenerek 6.000 farklı plasentalı memeli türüne evrilen gruptu. Küçük gövdeleri ve genel yiyici olmaları, bu canlıların felaketten sonra hayatta kalmalarına yardımcı oldu.
Hayatta kalma şans mıydı?
Nihayetinde, neden bazı hayvanların hayatta kaldığı ve diğerlerinin öldüğü konusunda kesin bir cevap vermek zor. Bu büyük yok oluşun tam nedenlerini ve hangi özelliklerin hayatta kalmaya katkıda bulunduğunu anlamak hala zorlu bir araştırma konusudur. Ancak, geç Kretase döneminde bir avuç şanslı grubun hayatta kalması, bugünkü yaşamın temellerini atmıştır.
