Günümüzde obezite, sadece yetişkinleri değil, çocukları da tehdit eden küresel bir sağlık sorunu haline gelmiştir. Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre, çocuklardaki obezite oranı %30’a ulaşmış ve önümüzdeki on yıl içinde bu oranın %60’a yükselmesi beklenmektedir. Bu durum, gelecekteki nesillerin sağlığı için ciddi bir tehdit oluştururken, sağlık sistemleri üzerinde de büyük bir baskı yaratmaktadır.
Çocukluk dönemi obezitesinin, hipertansiyon gibi birçok kronik sağlık sorununa yol açtığı vurgulanmaktadır. Özellikle, 6-7 yaş arasındaki çocuklarda primer hipertansiyon vakalarında gözlemlenen artış dikkat çekicidir. Amerikan Kalp Derneği’nin 2014 verilerine göre, obezite sorunu yaşayan çocuklarda hipertansiyon riski, normal kilodaki çocuklara göre üç kat daha fazladır. Erken tespit ve müdahale ile hipertansiyon kontrol altına alınabilirken, uzun vadede kalp hastalıkları gibi ciddi sağlık problemlerinin önüne geçilmesi mümkündür.
Obezite ve hipertansiyon ilişkisi: Çocuk sağlığına dair endişeler
Obezite ile hipertansiyon arasındaki ilişki, çocukluk çağında giderek artan bir endişe kaynağı haline gelmiştir. Vücut Kitle İndeksi (VKİ) ile yapılan çalışmalar, obezite artışının hipertansiyon ile doğrudan ilişkili olduğunu ortaya koymuştur. Çocukluk çağında tespit edilen hipertansiyonun erken teşhisi, kalp hastalıkları ve buna bağlı ölüm oranlarını ciddi şekilde azaltabilir. Bu nedenle, düzenli sağlık taramaları ve yaşam tarzı değişiklikleri büyük önem taşımaktadır.
Amerikan Pediatri Akademisi, yalnızca obeziteyi değil, aynı zamanda sağlıksız beslenme alışkanlıklarını, fiziksel aktivite eksikliğini ve artan stres düzeylerini de çocukluk dönemi hipertansiyonunun tetikleyicileri arasında saymaktadır. Bu faktörler, çocukların sağlıklarını tehdit ederken, önleyici adımların atılmasını zorunlu kılmaktadır.
DASH diyeti: Hipertansiyonun doğal tedavisi
Hipertansiyonu tedavi etmek için önerilen en etkili beslenme yöntemlerinden biri olan DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension) diyeti, 1990 yılından bu yana hipertansiyon tedavisinde yaygın olarak kullanılmaktadır. 2024’te yayımlanan bir araştırma, DASH diyeti ile hipertansiyonun kontrol altına alınmasında önemli sonuçlar elde edildiğini doğrulamaktadır. Özellikle, Hollanda’da 5-7 yaş arasındaki 1068 çocuk üzerinde yapılan bir araştırma, DASH diyetinin kan basıncı üzerinde olumlu etkiler yarattığını ortaya koymuştur.
DASH diyetinde yasaklar ve öneriler
DASH diyeti, sodyum alımını sınırlandırmayı hedefler ve işlenmiş gıdalardan, hazır yiyeceklerden uzak durulmasını önerir. Çocuklar için, yaşlarına göre belirlenen sodyum limitleri (4-8 yaş için 1200 mg, 8-14 yaş için 1500 mg) dikkate alınarak günlük beslenme düzeni oluşturulmalıdır. Bu diyette, işlenmiş etler, turşular, gazlı içecekler, hazır tatlılar gibi besinler yasaklanırken, tam tahıllı yiyecekler, süt ve süt ürünleri, sebzeler ve meyveler önerilmektedir. Ayrıca, basit şekerler ve rafine karbonhidratlar da diyetten çıkarılmalıdır.
DASH Diyeti ile tüketilmemesi gereken gıdalar:
- İşlenmiş etler (sucuk, salam, sosis vb.)
- Hazır gıdalar
- Yüksek sodyum içeren içecekler
- Gazlı içecekler
- Fast food ve abur cuburlar
- Rafine şeker içeren gıdalar ve tatlılar
DASH diyetinde önerilen gıdalar:
- Tam tahıllı yiyecekler
- Süt ve süt ürünleri
- Yağlı tohumlar
- Kümes hayvanları (tavuk ve hindi)
- Balık
- Yumurta
- Taze meyve ve sebzeler