1960'larda Stanford Üniversitesi’nden psikolog Walter Mischel tarafından yürütülen bu deneyde, 3 ila 5 yaş arası çocuklara bir şekerleme (marshmallow) sunulmuş ve eğer bu şekerlemeyi 15 dakika boyunca yemezlerse, ikinci bir şekerleme ödülü vaat edilmiştir. Deney, çocukların zevk alma arzularını kontrol edebilme yetilerini ölçmeyi amaçlıyordu. Daha sonra, bu çocuklar 15 yaşına geldiklerinde tekrar değerlendirilmiş ve ödülü erteleyebilenlerin akademik başarılarının ve bilişsel kapasitelerinin daha yüksek olduğu öne sürülmüştü.
Bu bulgular, uzun yıllar boyunca çocuk yetiştirme ve eğitim alanlarında önemli bir referans noktası haline geldi. Ebeveynler ve eğitimciler, çocukların erken yaşta öz-denetim becerilerini geliştirmesinin gelecekteki başarı için kritik bir adım olduğuna inandılar. Hatta, birçok eğitim programında çocuklara otokontrol ve öz-denetim kazandırmaya yönelik çalışmalar yer aldı. Özellikle orta ve yüksek gelir grubundaki aileler, çocuklarını bu becerilerle donatmaya çalışarak, ileriki yıllarda daha başarılı olmalarını sağlamayı amaçladılar.
Yeni araştırmalar ne söylüyor?
Marshmallow testi, uzun yıllar boyunca çocuk psikolojisi ve gelişimi alanında önemli bir yere sahip olsa da, son araştırmalar bu deneyin sonuçlarını sorgulamaya başladı. New York Üniversitesi’nden Tyler Watts ve ekibi tarafından 1000 çocuk üzerinde yapılan yeni bir çalışmada, test tekrarlandı ve önceki bulguların geçerliliği sorgulandı. Sonuçlar, 54 aylıkken şekerlemeyi yemeyen çocuklar ile irade gösteremeyenler arasında, 15 yaşına geldiklerinde önemli bir başarı farkı olmadığını ortaya koydu. Ayrıca, çocukların zeka seviyesi ve annelerinin eğitim düzeyi kontrol edildiğinde, ödülü erteleme becerisi ile gelecekteki başarı arasında neredeyse hiç bağlantı kalmadığı görüldü.
Bu bulgular, otokontrol ve hazzı erteleme yeteneğinin insan gelişimi boyunca sabit olmadığını ve bu becerilerin yalnızca bireysel iradeye dayanmadığını gösteriyor. Çocukların çevresel faktörler, zeka seviyesi ve ailelerin eğitim durumu gibi faktörler, bu tür becerilerin gelişiminde büyük rol oynuyor.
Zeka ve çevresel koşulların rolü
Marshmallow testi, ilk başlarda irade ve öz-denetim becerilerini gelecekteki başarıya ulaşmanın anahtarı olarak sunmuştu. Ancak, yeni bulgular, bir çocuğun başarılı olup olmayacağını sadece bu faktörlerle açıklamanın mümkün olmadığını gösteriyor. Anne ve babaların eğitim seviyeleri, çocuklarının çevresi ve zeka gibi biyolojik etmenler, çocukların yaşam yolunu büyük ölçüde etkiliyor. Dolayısıyla, bir çocuğun şekerlemeyi yemeyi erteleme becerisi kadar, içinde büyüdüğü sosyal ve kültürel koşullar da başarı yolunda kritik önem taşıyor.
Çocukların gelecekteki başarısı için ne yapılmalı?
Bu yeni araştırmalar ışığında, ebeveynlere yönelik önemli bir mesaj çıkıyor: Çocuğunuzun gelecekteki başarısını garanti altına almak için sadece öz-denetim becerilerine odaklanmak yeterli değil. Bunun yanında, çocuğunuzun içinde bulunduğu çevreyi zenginleştirmek, onu destekleyen bir aile yapısı ve sağlıklı sosyal ilişkiler geliştirmek de oldukça önemlidir.
Sonuç olarak, otokontrol ve hazzı erteleme becerileri çocukların yaşamlarında önemli bir rol oynayabilir; ancak bu, tek başına gelecekteki başarıyı belirleyen bir faktör değildir. Ebeveynler, çocuklarının yaşamını olumlu yönde şekillendirmek için onlara zenginleştirici bir çevre sunmalı ve bu becerilerini desteklemelidir.
