Uluslararası Ödemeler Bankası (BIS) ekonomistleri, 5 Ağustos tarihinde küresel piyasalarda yaşanan çöküşü inceleyerek, yatırımcıların bu krizden nasıl hızla toparlandığını araştırdı. MarketWatch’un haberine göre, borsalar yaşanan kaosa rağmen etkileyici bir direnç gösterdi. Ancak ekonomistler, gelecekte benzer bir krizle karşılaşıldığında bu kadar şanslı olunamayabileceği konusunda uyarılarda bulundu.
Krizin arkasındaki faktörler
BIS'in araştırmasına göre, piyasalardaki ani çöküşe Japonya Merkez Bankası'nın (BoJ) beklenenden daha şahin bir faiz artışı yapması ve ABD Çalışma Bakanlığı’nın olumsuz istihdam verileri neden oldu. Bu iki gelişme, 5 Ağustos'ta S&P 500 Endeksi'nde %3'lük bir düşüşe yol açtı. Aynı gün, Japonya'nın Nikkei 225 Endeksi ise 20 Ekim 1987’den bu yana en kötü performansını sergileyerek %12'den fazla değer kaybetti.
Yatırımcıların ortak hatası
BIS raporu, yatırımcıların düşük volatilite dönemlerinde daha fazla kaldıraç kullanma eğiliminde olduğunu belirtiyor. Temmuz sonu ve Ağustos başında artan volatilite ile bu kaldıraçlı işlemler, piyasa çöküşünün temel sebeplerinden biri haline geldi. Özellikle Japonya'da taşıma ticareti (carry trade) işlemlerindeki gevşeme, satış dalgasının başlıca sorumlusu olarak gösterildi.
Kaldıraçlı işlemler ve marj çağrıları
BIS, piyasalarda yaşanan çöküşün ardında kaldıraçlı işlemlerin önemli bir rol oynadığını vurguladı. 5 Ağustos'ta volatilite artarken, takas şirketleri yatırımcılardan risklerini karşılamak için daha fazla sermaye koymalarını talep etti. Bu durum, marj çağrılarının artmasına ve piyasalarda panik satışlarına neden oldu. Yatırımcılar, yendeki taşıma ticareti işlemlerini tasfiye ederken diğer pozisyonlarını da kapatmak zorunda kaldılar.
İleriye dönük riskler
BIS ekonomistleri, mevcut piyasa koşullarının hala riskli olduğunu belirtiyor. Yatırımcılar, bir sonraki kriz sırasında bu kadar hızlı toparlanamayabilirler. Özellikle kaldıraçlı işlemlerin yaygın olduğu dönemlerde, ani piyasa hareketleri daha büyük çöküşlere yol açabilir. BIS raporunda, bu tür bir kaosun tekrar yaşanabileceğine dair neredeyse kesin bir kanaat olduğu da ifade ediliyor.