Azerbaycan’ın SSCB’den ayrılarak yeniden bağımsızlığını kazanmasının 33. yılı kutlanıyor. Enerji projeleri ve diplomatik başarılarla güçlenen Azerbaycan, dünya sahnesinde etkin bir aktör konumunda.
Bağımsızlık yolculuğu: Tarihi dönüm noktaları
Azerbaycan, 18 Ekim 1991'de Sovyetler Birliği’nden ayrılarak bağımsızlığını yeniden ilan etti. Ancak ülkenin özgürlük mücadelesi 1918'e kadar uzanıyor. Mehmet Emin Resulzade’nin önderliğinde kurulan Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti, Doğu’nun ilk demokratik devleti olarak tüm vatandaşlarına eşit haklar tanımıştı. Ancak bu girişim, Sovyet işgaliyle yalnızca iki yıl sürebildi.
Sovyet baskısının 70 yıl boyunca süren yönetimi, Azerbaycan halkını asla yıldırmadı. 20 Ocak 1990’da Sovyet askerlerinin Bakü ve çevresinde gerçekleştirdiği katliam, bağımsızlık taleplerini yeniden alevlendirdi. Dönemin Azerbaycan Yüksek Konseyi, 30 Ağustos 1991'de bağımsızlık kararını açıkladı ve 18 Ekim’de bağımsızlık resmi olarak ilan edildi.
Karabağ Mücadelesinden bölgesel güce
Bağımsızlığın ilk yıllarında Azerbaycan, Ermenistan’ın saldırılarıyla karşılaştı ve topraklarının bir kısmını kaybetti. 1991-1993 yılları arasında Karabağ ve çevresindeki bölgeler işgal edildi, yaklaşık 1 milyon Azerbaycanlı yerinden oldu. Barışçıl müzakereler sonuçsuz kalınca, Azerbaycan 27 Eylül 2020’de karşı saldırı başlatarak "Vatan Muharebesi" adı verilen 2. Karabağ Savaşı’nı başlattı.
44 gün süren bu savaş sonucunda Azerbaycan, 5 şehir, 4 kasaba ve 286 köyü işgalden kurtardı. 10 Kasım 2020’de imzalanan ateşkes anlaşmasıyla Ermenistan, Kelbecer, Laçın ve Ağdam bölgelerinden çekildi.
Petrol ve gaz projeleriyle bölgesel liderlik
Azerbaycan'ın ekonomik yükselişi, merhum Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev’in "Asrın Anlaşması" ile başladı. Azeri-Çırak-Güneşli (AÇG) petrol sahasının işletilmesi ve Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) Boru Hattı’nın inşasıyla Azerbaycan, enerji ihracatında önemli bir merkez haline geldi.
Cumhurbaşkanı İlham Aliyev döneminde ise Güney Gaz Koridoru tamamlanarak Türkiye ve Avrupa’ya doğalgaz akışı sağlandı. Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı (TANAP) ve Trans-Adriyatik Boru Hattı (TAP) projeleri, Azerbaycan’ı Avrupa’nın enerji güvenliğinde kritik bir noktaya taşıdı.
"Bir millet, iki devlet"
Azerbaycan’ın bağımsızlığını ilk tanıyan ülke Türkiye oldu. Haydar Aliyev'in "Bir millet, iki devlet" sözleri, iki ülke arasındaki ilişkilerin temelini oluşturdu. TANAP, Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu ve BTC gibi projelerle stratejik iş birliği güçlendi. 2. Karabağ Savaşı sırasında Türkiye'nin verdiği destek, Azerbaycan’ın zaferinde önemli bir rol oynadı.
Modernleşen Bakü ve kültürel kimlik
Ekonomik kalkınmayla birlikte Bakü’nün çehresi de değişti. Flame Towers ve Haydar Aliyev Merkezi gibi modern yapılar, Kız Kulesi ve İçerişehir gibi tarihi dokularla uyum içinde bir kent kimliği sundu.
Azerbaycan Marşı: Bağımsızlık ruhunu yaşatan dizeler
"Azerbaycan, Azerbaycan!
Ey kahraman evladın şanlı vatanı!
Senden ötürü can vermeye cümle hazırız!"
Azerbaycan’ın bağımsızlık ruhu, hem tarihi başarıları hem de ekonomik ve askeri atılımlarıyla dünya sahnesinde yükselmeye devam ediyor.
