Afganistan'da birçok sağlık tesisi ve doğumevinin kapanması, hamile kadınları sağlık hizmetlerine erişimde büyük zorluklarla karşı karşıya bırakıyor. Ülkede pek çok kadın, hamilelik sırasında önerilen en az dört doktor muayenesini gerçekleştiremiyor.
Badahşan’da sağlık hizmetlerinin çöküşü
Kuzey Badahşan eyaletinde yaşayan ve altı aylık hamile olan Ferhunde, doğum yapacağı hastanenin kapatılmasıyla büyük bir endişe içinde. WHO tarafından işletilen 60 yataklı doğum hastanesi, Temmuz ayından beri kapalı. Ferhunde, “İkinci bebeğimin doğumunun benim ya da bebeğimin ölümüne neden olmasından korkuyorum” diyor.
Hastanelerdeki durum ve kadın doğum hizmetlerindeki eksiklikler
Badahşan, Afganistan’da doğum yapmak için en kötü yerlerden biri olarak biliniyor. Dağlık ve ulaşılması zor olan bu bölgede, WHO’nun tesisi kadınlar için önemli bir yaşam hattıydı. Ancak, finansmandaki eksiklikler nedeniyle hastanenin doğum ünitesi kapatıldı. Badahşan'da faaliyette olan diğer tek doğum hastanesi, hayır kurumu Ağa Han tarafından finanse ediliyor ve artan taleple başa çıkmakta zorlanıyor.
Anne ve bebek ölümlerindeki artış
UNICEF verilerine göre, Afganistan’daki anne ölüm oranı küresel ortalamanın neredeyse üç katı. 2023 yılında her 1000 doğum için 37 bebek ölümü bildirildi. Celalabad'dan bir doktor, devlet hastanelerinde prematüre bebekler için yeterli olanakların bulunmadığını ve doğum sırasındaki komplikasyonlarla başa çıkmanın zor olduğunu belirtti.
Eğitimli ebe eksikliği ve kadınların yaşadığı zorluklar
Kadınların üçte biri, sağlık kuruluşu olmayan yerlerde doğum yapıyor. Taliban’ın getirdiği sosyal kısıtlamalar nedeniyle sağlık çalışanları seyahat etmekten çekiniyor, bu da kadınları eğitimsiz kadın akrabalarına ve komşularına bağımlı hale getiriyor. Kandahar'da görev yapan bir ebe, bölgede doğum hizmetlerinin olmaması nedeniyle kadınların evde doğum yaptığını ve bunun büyük risk taşıdığını ifade etti.
Kadınların yaşadığı ruhsal ve fiziksel yıkım
Afganistan'da kadınların çoğu hastane ücretlerini karşılayamıyor. Yedi kez düşük yapmış 35 yaşındaki Musrsal ve dört kez düşük yapmış 20 yaşındaki Hamida, yaşadıkları travmalarla mücadele ediyor. Kadınlar, düşüklerin nedenini iyi beslenmemek ve kilo almamak olarak açıklıyor.
Sağlık hizmetlerindeki kötüleşmenin nedenleri
Dr. Najmussama Shefajo, kadın doktor ve hemşirelerin eksikliğinin, uzmanlaşmış hastanelerin yetersizliğinin ve ilaçların bulunmamasının sağlık hizmetlerindeki kötüleşmenin ana nedenleri olduğunu belirtiyor. Taliban'ın iktidara gelmesinden sonra birçok deneyimli kadın doktor ülkeyi terk etti.
Ferhunde’nin umutsuz bekleyişi
Ekim ayında doğum yapacak olan Ferhunde, tek çalışan hastanenin aşırı kalabalık olması nedeniyle kabul edilme şansının düşük olduğunu söylüyor. Özel bir hastaneye gitme imkânı da olmayan Ferhunde, evde doğum yapmak için bile bir ebe bulmanın imkansız olduğunu belirtiyor. “Kadınların hastanelere erişimi çok kısıtlı. Hükümet umursamıyor” diyor.
