İzmir’in Güney Batısı’ndan başlayarak Seferihisar, Cumaovası, Gaziemir, Balçova ve İzmir Merkezini kapsayan 2 bin yıllık Tuzla Fayı, büyük bir tehlike arz ediyor. Uzmanlar, fayın kırılması durumunda büyük felaketlerin yaşanacağını belirtiyor.
İzmir'in deprem riski artıyor
Birinci derece deprem kuşağında yer alan İzmir, Ege Bölgesi'ni de etkileyebilecek büyük bir depremin eşiğinde. Deprem Bilimcisi Prof. Dr. Övgün Ahmet Ercan, Ege'de 7,3 büyüklüğünde bir deprem beklediklerini belirtirken, İzmir Jeoloji Mühendisleri Odası Başkanı Koray Önalan, 2 bin yıldır uyuyan Tuzla Fayı'nın her an kırılabileceğini ifade etti.
Tarihsel uyarılar ve İzmir’in hazırlıksızlığı
30 Ekim 2020'de Sisam Adası'nda meydana gelen 7 büyüklüğündeki deprem, İzmir/Bayraklı'yı vurdu ve 117 kişinin hayatını kaybetmesine neden oldu. 6 Şubat 2023'te Kahramanmaraş'ta yaşanan 7,6 ve 7,7 büyüklüğündeki depremler ise Türkiye genelinde deprem korkusunu artırdı. Kahramanmaraş depremlerinde 50 binden fazla yurttaş hayatını kaybetti.
İzmir’in 600 bine yakın binasının eski ve depreme dayanıksız olduğunu belirten uzmanlar, şehrin büyük bir depreme hazırlıksız olduğunu vurguluyor. İkinci deprem dosyamızda bu verileri sunarak İzmir’in depreme ne kadar hazırlıksız olduğunu detaylandırmıştık.
Tuzla Fayı'nın tehlikesi
Deprem bilimcileri, İzmir ve Ege Bölgesi'nde 7,1 ve üzeri büyüklüğünde bir depremin yaşanabileceğini ve bunun da Tuzla Fayı'ndan kaynaklanabileceğini vurguluyor. Jeoloji Mühendisi Koray Önalan, İzmir'deki fayların 100 kilometre yarı çapındaki bir daire içinde İzmir’i etkileyebileceğini belirtiyor.
“İzmir’i merkez alan çalışmalarımızda 100 kilometre yarı çaplı bir dairedeki her fayın İzmir’i etkileyeceğini düşünüyoruz. Sisam’dan başlayarak 70 kilometre ötedeki Bayraklı’yı vurması, İzmir’de yeni fay hatlarının bulunması, İzmir’deki deprem tehlikesini dünden bugüne ne artırır ne de azaltır. Bu deprem ise kentin yapı stoğunun bulunduğu yaşam alanlarında eski yapıların olduğu alanlarda İzmir’de çok büyük bir tehlikeyi de beraberinde getirir,” dedi Önalan.
Yapı stoğu ve deprem riski
Koray Önalan, İzmir’de beklenen 7,1 ve üzeri büyüklüğündeki bir depremin ciddi tahribata yol açacağını belirtiyor. Eski yapı stoğu ve zemin koşullarının İzmir’de büyük bir depremi kaldırabilecek durumda olmadığını ifade ediyor.
“7,1 büyüklüğündeki bir deprem çok ciddi bir deprem. Bu deprem meydana geldiğinde İzmir’de bazı bölgelerimizde yapı stoğunun eski olması ve zemin koşullarından dolayı gelişmiş ülkelere oranla çok düşük. 5,6-6 büyüklüğündeki deprem dahi İzmir’de çok ciddi tahribatlara sebep olacaktır. 6 ila 7 büyüklüğündeki deprem arasındaki fark 32 kattır. Böylesi bir depremde İzmir çok ciddi etkilenecek ve senaryoları da bu felakete önlem olarak kurgulamak lazım. Önemli olan fayının nerede olduğu, nerede kırılacağı; bilim insanlarının bileceği iş ve bilim insanları da bu konuda çalışmalarını sürdürüyor. Öncelikle yerel yönetimler, kamu kurumları, sivil toplum kuruluşlarının olası depremde neler yapılacağı ve yapı stoğunun nasıl dönüştürülmesi gerektiği üzerine çalışmaların yapılması gerek,” diye belirtti.
Korkutucu Fay: Tuzla
Jeoloji Mühendisi Koray Önalan, 2 bin yıldır kırılmayı bekleyen Tuzla Fayı’nın İzmir’i güneyden kuzeye kat eden ve Buca’ya kadar gelen bir fay hattı olduğunu belirtiyor. Tuzla Fayı'nın teknik olarak sismik boşluk oluşturduğunu ve her an deprem üretebileceğini vurguluyor.
“Bizim yeni fay hatlarından önce, – ki onlar üzerinde çalışmalar yapılıyor- şunu söyleyeyim İzmir’i en çok etkileyen fay, üzerinde çalışmaları da bitmiş, verilerin ise bilimsel bir yayın haline getirmiş Tuzla fayıdır. Tuzla fayı, İzmir’i güneyden kuzeye dek kat eden Buca’ya kadar gelen ve İzmir fayıyla birleşen bir faydır. Bu fay 2 bin yıllık süre içerisinde kırılmadı ve süresini doldurdu. Bu fay bizim teknik olarak sismik boşluk diye adlandırdığımız, her an deprem üretme tehlikesini üreten bir fay. Tuzla fayının tehlikesine dikkat çekmeliyiz. Bu fay 7’nin üzerinde deprem üretecektir,” diye belirtti.
Tsunami tehlikesi
Koray Önalan, İzmir Körfezi’nde tsunami tehlikesinin de bulunduğunu ifade ediyor. İzmir’in güneyinde bulunan fayların kırılması durumunda, tsunami felaketinin yaşanabileceğini belirten Önalan, Sisam depreminde bu tehlikenin gözlemlendiğini hatırlatıyor.
“İzmir’in faylarının geometrisine göre, kırılacak faylara göre kuşkusuz bazı ilçelerinde tsunami felaketi elbette var. Bunu Sisam depreminde de gördük. Tsunami tehlikesini oluşturacak faylar genel olarak İzmir’in güneyinde, Ege Denizi’nin içerisinde, bizzat kuzeyinde olan faylar kırıldığında tsunami felaketi de söz konusu olur. Bu ise İzmir’in güneyinde bulunan Kuşadası körfezindeki ilçeleri de etkileyecektir. Elbette ki İzmir’in de belli oranda tsunami ile ilgili tehlikeden söz edebiliriz,” dedi.
İzmir kritik bölgede
Deprem Bilimcisi Prof. Dr. Övgün Ahmet Ercan, Ege’yi sarsacak 7,3 büyüklüğündeki bir depremin İzmir’i de etkileyeceğini belirtiyor. Marmara’yı etkileyen Kuzey Anadolu Kırığı’nın güney kolunun Balıkesir ve Çanakkale’ye kadar uzandığını, Edremit Körfezi’nin önemli bir deprem riski taşıdığını vurguluyor.
“Marmara’yı etkileyen ana kırık Kuzey Anadolu Kırığıdır. Kuzey kolu 1999’da Gölcük’te büyük bir deprem yaptı. Güney kolu ise Akyazı’dan başlayarak Yalova, Bursa, Balıkesir ve Çanakkale'ye kadar uzanıyor. Edremit Körfezi çok önemli, çünkü kuzeyi Çanakkale’ye ait. Bu bölgede ayrıca Çan-Biga Kırığı bulunmaktadır. Bu kırıklar çok etkin ve vahşi olup, üretebilecekleri deprem büyüklükleri 7,3’e kadar yükselir. Aydın, İzmir, Bodrum ve Fethiye gibi yerler deprem açısından kritik bölgeler. Buralarda yapılması gereken en önemli şey sağlam zeminlerde sağlam yapılar inşa etmektir,” ifadelerini kullandı.
Önlemler ve hazırlıklar
Uzmanlar, İzmir ve Ege Bölgesi’nde deprem riskine karşı alınması gereken önlemleri vurguluyor. Sağlam zeminlerde sağlam yapılar inşa edilmesi gerektiğini belirten uzmanlar, kamu kurumları ve sivil toplum kuruluşlarının deprem hazırlıkları yapmasının önemini vurguluyor. İzmir’in depreme karşı ne kadar hazır olduğu, şehirde yaşayanlar için büyük bir endişe kaynağı olmaya devam ediyor. Bu tehlike her an kapıyı çalabilir.
